جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حاکم اسلامی به‌عنوان فردی که مسیر و جهت حکومت را نشان می‌دهد، یکی از مهم‌ترین و بالاترین جایگاه‌ها را در ارکان نظام اسلامی دارد. ازاین‌رو، نقش مهمی در تربیت دینی افراد جامعه دارد. در جامعه اسلامی بسیاری از رفتارهای دینی مردم متأثر از ویژگی‌ها و شیوۀ حکومتی حاکم جامعه است. این پژوهش با هدف بیان ویژگی‌های حاکم اسلامی در تربیت دینی به روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد اثبات تأثیر آنها در تربیت دینی است. مهم‌ترین دستاوردهای این پژوهش که از بررسی این ویژگی‌ها در سه بُعد ارتباطی حاکم در رابطه با خود، خدا و مردم جای می‌گیرد و در آیات و روایات هم به آن اشاره شده است، عبارتند از: عمل به گفته خود، صبر و استقامت در تبلیغ دین، خشیت الهی و عدم دلبستگی به دنیا، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی، نرم‌خویی و ملاطفت با مردم، خیرخواهی نسبت به مردم، جلوگیری از مسئولیت نااهلان، قضاوت به‌حق و تحقق عدالت اجتماعی، تعدی نکردن به مال مردم؛ که پایبندی حاکم به این وظایف موجب ترویج تربیت دینی در جامعه می‌شود.

بحث وظيفه حکومت ديني در قبال تربيت ديني مردم، از مسائل مهم فلسفۀ سياسي است. اين پژوهش با هدف بررسي اين مسئله با روش توصيفي ـ تحليلي به‌دنبال پاسخ به اين پرسش است که آيا حکومت نسبت به تربيت ديني انسان‌ها وظيفه‌اي دارد؟ و اين وظايف کدامند؟ با توجه به آيات و رواياتي که در زمينة تربيت ديني و رابطه آن با حکومت سخن گفته‌اند، دين اسلام علاوه بر توجه به نيازهاي مادي و معنوي افراد، وظيفه حکومت را فراتر از تأمين نيازهاي طبيعي و اوليه مردم دانسته و خود را نسبت به تربيت ديني و هدايت افراد به مسير سعادت، مسئول مي‌داند. همين نکته، تمايز حکومت ديني با حکومت غيرديني را، که بيشتر توجه‌شان به مسائل اين دنيايي بشر است، مشخص مي‌کند. برخي از مهم‌ترين اين وظايف عبارتند از: مبارزه با فساد و بدعت‌ها، توجه به نيازهاي مادي و تدبير امور اقتصادي، برابري همه در مقابل قانون، تأمين امنيت و مشورت با ديگران.

بحث وظیفه یا عدم وظیفة حکومت در قبال تربیت دینی از مسائل مهم فلسفه سیاسی حکومت است. هر حکومتی موضعی خاص در برابر تربیت دینی دارد. این پژوهش با هدف بررسی این مسئله، با روش توصیفی ـ تحلیلی ابتدا با بیان دیدگاه ماکیاول، لیبرالیسم و اسلام در این زمینه، به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا حکومت نسبت به تربیت دینی انسان‌ها وظیفه‌ای دارد؟ در این زمینه ماکیاول تمام تلاش حکومت را در جهت حفظ قدرت می‌داند؛ در دیدگاه لیبرالیسم برطرف کردن نیازهای مادی مدنظر بوده است؛ اما اسلام با توجه به نیازهای مادی و معنوی افراد، وظیفه حکومت را فراتر از نیازهای طبیعی و اولیه مردم دانسته و خود را نسبت به تربیت دینی و هدایت افراد به مسیر سعادت، مسئول می‌داند؛ و همین نکته، تمایز حکومت دینی با حکومت غیردینی را مشخص می‌کند.