جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعتبارسنجی روایات تفسیری از دیرباز مورد بحث بوده است. سید مرتضی علم‌الهدی به عنوان چهره برجسته شیعی در قرن پنجم، از جمله قرآن‌پژوهانی است که دیدگاه او در این باره از اهمیت خاصی برخوردار است. این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته، با مراجعه به آثار سید مرتضی، رویکرد وی را در اعتبارسنجی روایات تفسیری بررسی کرده است. در نگاه آغازین به نظر می‌رسد از آنجا که روایات تفسیری جزء اخبار آحاد شمرده می‌شوند و سید مرتضی خبر واحد را بدان‌جهت که مفید ظن است، باعث علم و عمل نمی‌داند، ایشان نباید برای روایات تفسیری اعتباری قائل باشد. اما یافته‌های این جستار نشان از آن دارد که چنانچه خبر واحد همراه با قرائنی باشد که آن را از ظنی‌الدلاله بودن خارج کند، از نظر سید مرتضی می‌تواند در تفسیر نیز مورد استناد قرار گیرد. قرائنی همچون: وجود اخبار در مصنفات حدیثی و اصول شیعه، علم‌آور بودن مضمون خبر، مطابقت با ظاهر قرآن، مطابقت با حکم عقل، مطابقت با اصل عدل الهی، و اجماع امامیه می‌تواند روایت را از ظنی بودن خارج کند. در واقع سید مرتضی در مقابل رویکرد اعتبارسنجی راوی‌محور، به رویکرد اعتبارسنجی قرینه‌محور در ارزیابی احادیث باور دارد.