جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علامه ابوالفتح کراجکی (م ۴۴۹ ق) از نام‎آوران علوم عقلی و نقلی در قرن پنجم هجری، و دارای تألیفات فراوانی در این دو شاخه معرفتی است و از این دانش‎ها، در علم کلام فراوان استفاده کرده است. ایشان شاگرد بزرگانی چون شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ طوسی است و به نقش و کارکرد عقل در مباحث کلامی اهتمام ویژه‌ای دارد. هرچند استدلال‎های کلامی وی شامل عقلی محض، نقلی محض و تلفیقی است؛ لکن سهم براهین عقلی بیشتر بوده و در مباحث عقلی - نقلی به براهین عقلی توجه ویژه‎ای دارد. ایشان از تفکر عقلی برای تأویل و توجیه آیات و روایات اعتقادی بهره فراوان برده است؛ با این حال، در مسائل کلامی- به ویژه مسائلی که صبغه نقلی آن‎ها غالب است- از ادله نقلی نیز بهره شایان برده است.

در زمان امامین صادقین(ع) فرق و مذاهب مختلفی در ابعاد درون‌دینی و برون دینی فعالیت داشته‌اند. مذاهبی مانند فرقه‌های فقهی و کلامی اهل‌سنت، کیسانیه، مرجئه، غلات، خوارج و ... و نیز اندیشه‌هایی مانند دهریون، التقاطی‌ها و... . رفتار این دو امام بزرگوار در برخورد با ایشان با ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های خاصی همراه بوده است. ایشان هم باید برای ایجاد و حفظ وحدت میان مذاهب اسلامی تلاش می‌کردند و هم سعی در اقناع یا ابطال ایشان می‌نمودند. همت ائمه(ع) بر تقویت مبانی و تفکرات شیعیان و جلوگیری از گمراهی مردم توسط فرق و مذاهب دیگر بوده است. شرایط نامساعد اجتماعی و سیاسی ائمه(ع) بر سختی این مسیر افزوده است. اگرچه هدف اصلی این تحقیق مذاهب درون‌دینی است اما نمی‌توان از تأثیرات فرقه‌ها و اندیشه‌های برون‌دینی در آن دوره چشم‌پوشی نمود. در این پژوهش برآنیم تا اصول و روش‌های علمی و عملی باقرین(ع) در برخورد با این فرقه‌های و مذاهب را بررسی نماییم. اصول و روشهای برخورد و سازکارهای تعامل با فرقه‌ها نیز بررسی خواهد شد.