جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رویکرد طبیعت­گرایانه‌ی تکاملی تمایل انسان به هنر و زیبایی را محصول تکامل او و یکی از سازگاری‌های متعددی به ­شمار می­آورد که از طریق انتخاب‌های طبیعی و جنسی در جریان تنازع برای بقاء کسب شده است. بر این اساس میل هنری انسان امروز نتیجه‌ی برنامه‌ریزی ژنتیکی است که از قدیمی‌ترین اجدادش برای وی باقی مانده و این برنامه‌ریزی ژنتیکی نتیجه‌ی نقشی است که هنرها همواره در زندگی انسان بازی کرده­اند. این رویکرد در دفاع از این ادعا، بر مواردی مثل جهان‌شمول بودن، کهن­بودن و سابقه­ی دیرینه­­ی هنر و هم‌چنین لذت­بخش بودن ذاتی آن تکیه می­کند. هدف از این پژوهش پرداختن به دیدگاهی نسبتاً نوین در زیباشناسی است که با بهره­گیری از دستاوردهای علوم گوناگون به­ویژه روان‌شناسی تکاملی در پی آن است از منظری علمی و طبیعت­گرایانه همراهی همیشگی هنرها با آدمی را توجیه کند و دلایل منطقی و نظری برای آن بیابد. از منظر نظریه­پردازان این حوزه، هنر و زیبا‌شناسی نتیجه­ی سازوکار انتخاب طبیعی و انتخاب جنسی و در نتیجه برخاسته از غرایز انسانی‌اند و ریشه در سرشت انسان دارند.

دنیس داتن (Denis Lourenc Dutton.1944- 2010) ، فیلسوفِ هنرِ امریکایی-نیوزیلندی، در بسیاری از آثارش و به‌ویژه آخرین اثرش با عنوان غریزه‌ی هنر: زیبایی، شعف و تکامل انسان (The art instinct: Beauty, pleasure, and human evolution) نظریه‌ی جدیدی در مورد هنر ارائه کرده و معتقد است که تمایل انسان به هنر و زیبایی، در واقع محصول تکامل او و یکی از سازگاری‌های متعددی است که از طریق انتخاب‌های طبیعی و جنسی در جریان تنازع برای بقاء کسب کرده است. داتن علاقمندی به هنر و زیبایی را نتیجه‌ی برنامه‌ریزی ژنتیکی می‌داند که از قدیمی‌ترین اجداد انسان امروز برای وی باقی مانده است. در دفاع از این ادعا، وی به مواردی مثل سلایق مشترک زیبا‌شناسی انسان‌ها در دوره‌های گوناگون تاریخی و در جوامع مختلف با فرهنگ‌های متفاوت و جهانشمولی زیبا‌شناسی اشاره می‌کند. از منظر داتن هنر و زیبا‌شناسی، برخاسته از غرایز انسانی‌اند و ریشه در سرشت انسان دارند. به عقیده‌ی او تکامل - و مهمتر از همه تکامل تخیل و عقل- است که آدمی را به فراتر رفتن از سرشت حیوانی‌اش قادر می‌سازد و باز همین انتخاب‌های طبیعی و جنسی‌اند که او را در موقعیت انسان خردمند قرار می‌دهند. این پژوهش در پی دستیابی به پاسخ این پرسش است که "چگونه می‌توان با بهره‌گیری از رویکرد داتن، تمایل انسان‌ها به هنر و زیبایی و دلیل لذت بردن همیشگی و همه‌جایی آن‌ها از آثار هنری را توجیه کرد؟"

دنیس داتن[1]، فیلسوف معاصر امریکایی (1941-2010)، دعوی آن دارد که هنر و زیباشناسی گونه­ای سازگاری تکاملی و برآمده از انتخاب طبیعی و انتخاب جنسی­اند و ریشه در غرایز انسانی و سرشت مشترک انسان­ها دارند. او که نظریه‌ی تکامل را مبنای نظریه­ی هنر خود قرار می­دهد در کتاب غریزه­ی هنر: زیبایی، شعف و تکامل در تأیید ادعای خود، به موارد گوناگونی می­پردازد که از مهم­ترین و جالب توجه­ترین آن­ها سلیقه‌های مشترک زیبا‌شناسی و ترجیح‌های هنری مشابه میان انسان­ها در همه­جای جهان و در دوره‌های گوناگون تاریخی است. داتن با توجه به اشتراک‌های موجود در تمایل‌ها و ترجیح‌های هنری انسان­ها، فهرستی دوازده­گانه شامل معیارهای لازم برای هنری بودن امور تدوین می­کند که بخشی از معیارهای موجود در این فهرست با انتخاب طبیعی و بخشی از آن­ها با انتخاب جنسی در ارتباط­اند. به عقیده­ی او بخش قابل توجهی از هنرها محصول انتخاب جنسی هستند و انتخاب طبیعی به تنهایی برای توجیه وجود همیشگی و ماندگار هنرها کافی نیست.