جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دنیای کنونی همواره معاندان از هیچ ظلمی علیه آیین حق و مسلمانان دریغ نمی کنند و مسلمین می بایست از بهترین روش ها که در شأن اسلام و اخلاق اسلامی باشد، در جهت برخورد با این معاندان بهره گیرند. در این شرایط، بهترین راهکار اقتدا به سیره پیشوایان معصوم می باشد؛ زیرا در طول تاریخ انبیای الهی دارای معاندان بسیاری بوده و با توجه به شرایط متفاوت، از بهترین روش های اخلاقی در برخورد با آن ها بهره برده اند. پایان نامه ها و مقالات نزدیک به این موضوع، ما را از نگاشتن این پایان نامه بی نیاز نمی کنند، زیرا یا بسیار مختصر بوده و یا به بخشی از موضوع مورد بحث پرداخته اند. روش های اخلاقی پیامبران در برخورد با این معاندان به دو بخش روش های ارشادی و تنبیهی تقسیم شده است. منظور از روش های ارشادی این است که پیامبران الهی تا حد امکان سعی بر مدارا با معاندان داشته اند؛ اما اگر این مدارا تأثیری بر خنثی سازی و یا کاهش عناد دشمنان نداشت، ناگزیر در برخورد با معاندان به اجرای روش های تنبیهی رو می آوردند. نکته مهم این است که پیامبران الهی در اجرای هر کدام از این دو روش، لحظه ای اخلاق را فراموش نکرده اند و همواره از روش های اخلاقی برای کسب بهترین نتایج بهره می بردند. با بررسی آثار و نتایج حاصل از این روش ها به این واقعیت می رسیم که اخلاق همواره مؤثر بوده و چه بسیار از معاندانی که یا مورد هدایت قرار گرفته و یا حداقل دست از عداوت خود کشیده اند. البته همواره بوده اند معاندانی که آنچنان در منجلاب گمراهی فرورفته بودند که لحظه ای دست از عداوت خود برنداشته و سرانجام نیز با همان حالت کفر و عناد به هلاکت رسیده اند. روش تحقیق در این پایان نامه، از نوع توصیفی - تحلیلی با مطالعه ی کتابخانه ای و ابزار فیش برداری می باشد.

لهو و لعب يكي از مهم ترين تحذيراتي است كه در آموزه هاي قرآن و روايات به آن اشاره شده است. در آموزه هاي ديني به پرهيز از لهو و لعب تاكيد شده است چرا كه اين امر باعث ضلالت انسان و دور شدن او از خداوند مي شود. لهو و لعب مصاديق متعددي دارد كه در هر عصري به شكل هاي مختلف ظهور مي نمايد. در عصر حاضر نيز اين پديده در قالب هاي جديد از جمله بازهاي رايانه اي و.. بروز نموده است. بنابراين پرداخت به اين مهم و راهكارهاي مقابله با آن حائز اهميّت است. بر همين اساس پايان نامه حاضر با روش توصيفي تحليلي با تكيه بر آموزه هاي ديني به بررسي اين مهم پرداخته است. در اين پژوهش ضمن واكاوي مفهوم لهو و لعب و انطباق مصداقي آن با بازي هاي رايانه اي، به اقسام لهو و لعب پرداخته شده است و ضمن تبيين اين ديدگاه كه تفريحات و بازي هاي سالم كه منجر به سلامت جسماني و روحاني انسان مي شود در زمره لهو و لعبي كه در آموزه هاي ديني از آن بر حذر شده است نمي باشد. در نهايت اين پژوهش به مضرات بازي هاي رايانه اي و اثرات سوء آن پرداخته است. نتيجه پژوهش آن كه با توجه به دو رويكرد اعتقادي و عملي مي توان از مضرات و آسيب هاي بازي هاي رايانه اي جلوگيري نمود. در رويكرد اعتقادي با تبيين هدف غائي نظام آفرينش و هدف خلقت انسان و رد رويكرد عملي با معرفي بازي ها و سرگرمي هاي مورد تائيد اسلام و همچنين مضرات دنيوي و اخروي بازهاي لهو و لعب رايانه اي به غايت اين مهم يعني تقليل آسيب هاي بازي هاي رايانه اي دست يافت.

کلام اهل بیت عصمت و طهارت به عنوان عالمان و معلّمان قرآن و عِدل آن، برترین و مُتقن ترین راهنمای بشر در مسیر سعادت است، لکن انسان در این مسیر اصیل، ناگزیر از بهره‌مندی و به کارگیری رهنمودهای الهی انبیاء، اوصیاء و معصومین بوده، با استعانت از آن دستورالعمل‌های راهگشا، طیّ طریق بندگی نموده، به مراتب والای انسانی و اخلاقی نائل می‌گردد.از آن میان، ادعیه ماثور از ائمه هدی از جمله دعاهای منسوب به امام سجّاد(ع) در صحیفه سجّادیه، از جایگاهی ویژه در این منظومه تعالی بخش برخوردار بوده، تامّل و تدقیق در آن، مستمسکی مطمئن و حبل‌ُالمتینی موثّق در این مسیر است؛ لذا جهت کشف رهنمودهای الهی آن امام همام در ادعیه مذکور در باب "روابط چهارگانه انسانی"(رابطه انسان با خدا، خود، خلق و خلقت)، به بررسی کمّی و کیفی آنها با روش تحقیقی "تحلیل محتوای کمّی و کیفی" به عنوان یکی از بهترین شیوه های متن پژوهی و مطالعات میان‌رشته‌ای پرداخته و پس از احصاء آمارها و دسته‌بندی یافته‌ها و داده‌ها، به تحلیل محتوایی آن کلمات روح‌بخش رسیده، با تبیین ارتباطات مذکور، به میزان ارج و اهمّیت هر یک از آن عوامل اصیل و اثرگذار در کمال و تعالی انسانی و نسخه‌ای کارآ و کامل در تعیین سرنوشت ابدی نوع بشر دست یافته‌ایم.

منشأ اختلافات مذاهب امت اسلامی بنابر نظر اکثر بزرگان و صاحب نظران، ریشه در حوادث اواخر عمر شریف پیامبر خدا(ص) و بعد از ایشان دارد. مهم‌ترین و تاثیرگذارترین این حوادث، اجتماع چندی از اصحاب ایشان در سقیفه بنی ساعده به منظور تعیین جانشین و انتخاب حاکم برای مسلمانان بوده است. بسیاری از بزرگان و علماء از همان قرون اولیه تا به امروز درباره‌ی این اتفاق کتاب‌ها نوشته اند اما هر یک فقط از یک منظر خاص و اغلب از نگاه صرفاً تاریخی یا عقیدتی بحث کرده اند.در این پژوهش سعی شده است که با دیدی همه جانبه به بررسی رویداد سقیفه پرداخته شود؛ در تمام مباحث اگر تفسیر آیات یا ذکر روایات شده است، قریب به اتفاق همگی از منابع مشهور و مقبول اهل سنت بوده است تا جنبه کلامی بحث حفظ شود و از راه جدال احسن به موضوع پرداخته شود. ابتدا با نگاهی به سابقه‌ی انتخاب جانشین و حاکم برای امور امت‌های پیامبران گذشته، به مواضع مخالفان آنان و طرز تفکرشان پرداخته و سپس درحد بضاعت به چند نمونه از توصیه‌های حضرت محمد(ص) درخصوص جانشینی و برگزیدگی حضرت علی(ع) اشاره شده است. در ادامه، اصول و خط فکری بنیان‌گذاران مکتب سقیفه، همانند معیارهای انتخاب حاکم، بر اساس دلایل و شواهد تاریخی استخراج شده و سپس با تطبیق آن با آیات و روایات از جنبه دینی، نقلی و عقلی به موضوع نگاه شده است.

صنعت التفات، از صنعت‌های ادبی مورد بحث در علوم بلاغت؛ در متون ادبی همه‌ی زبان‌ها و مقوله‌ی انتقال، کاربرد فراوانی دارد. از آنجا که قرآن کریم در اوج فصاحت و بلاغت است و برجسته‌ترین متن ادبی زبان عربی به شمار می‌رود و بسیاری از قواعدی که امروز در زبان عربی وجود دارد، برگرفته از آیات این کتاب الهی است، از این صنعت در این کتاب آسمانی، فراوان استفاده شده و در کتب مختلف ادبی و بلاغی از آیات بسیار برای بیان این صنعت به عنوان مثال آمده است. صنعتی که با یادگیری آن به فهم عمیق‌تر اعجاز بلاغی قرآن و ساختار کلامش و درک صحیح آیات الهی دست می‌یابیم و در زبان عربی بیش از سایر زبان‌ها، بروز و ظهور دارد و در پویایی سخن، تأثیر به سزایی دارد و چه بسا غفلت از آن، ما را از درک حقیقت کلام خداوند باز دارد.از آنجایی که ادب‌پژوهان زبان عربی درباره‌ی این صنعت اتفاق نظر ندارند و هر کدام به گونه‌ای این صنعت را تعریف و برای آن شاهد مثال‌های متفاوتی می‌آورند، در این پژوهش ابتدا مبانی مختلف تعریف و کاربرد التفات را مشخص کرده و سپس با استفاده از آن، به بررسی تطبیقی صنعت التفات در دو تفسیر مهم تسنیم، نوشته جوادی آملی و المنار از تفاسیر اهل سنت، نوشته محمد عبده و رشید رضا می‌پردازیم. پژوهش حاضر از نوع بنیادی و با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده و روش تحلیل داده‌ها مقایسه‌ای است. جامعه تحقیق، متنی شامل آیات قرآن (13 جزء ابتدایی) و تفسیر تسنیم و المنار در این محدوده می‌باشد که به صورت هدفمند و در راستای سوالات تحقیق انجام گرفته است. از جهت توجه به صنعت التفات هر دو مفسر پیرو مکتب سکاکی می‌باشند و به انواع التفات در صیغه، مخاطب، تعداد، زمان، ضمیر به اسم ظاهر و اسم ظاهر به ضمیر اشاره نموده‌اند. از نظر کمی در تفسیر تسنیم تا آیه 52 سوره یوسف به 46 مورد التفات در آیات اشاره شده که در تفسیر المنار این تعداد 42 مورد است. در هر دو تفسیر اغراضی چون: تحقیر، تعظیم، عدم شایستگی یا شایستگی مخاطب، تکریم، تبیین، تذکر، تهدید، تعیین و... برای استفاده از این صنعت برشمرده شده است که در غرض بعضی آیات اتفاق نظر و در بعضی آیات بیان متفاوتی دارند و دقت نظر تفسیر تسنیم کاملاً مشهود است و در فهم تفسیری مفسر نمود بارزی دارد.

قرآن کریم بدون احادیث، نمی‌تواند به تنهایی، برای شناخت معارف دینی بسنده و کارآمد باشد، به همین جهت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله در حیث والای ثقلین، به هدف باقی گذاشتن این دو ثقل نفیس برای امّت، به جهت گمراه نشدن مسلمین تأکید فرموده‌اند. بنابراین فهم گفتمان معصومین علیهم السلام و چینش منطقی کلام‌شان در کنار یکدیگر برای نائل آمدن به درکی جامع از مقاصد و اعماق اندیشه‌های ایشان، ضرورت می‌یابد.رسالت پژوهش حاضر، تحلیل محتوایی کتاب الحجّۀ از اصول کافی است که به روش تحلیل محتوا انجام می‌گیرد و گردآوری مطالب به روش فیش‌برداری کتابخانه‌ای است. بدین منظور پس از مطالعه إجمالی کتاب شریف الحجّۀ از کتب (3جلدی) اصول کافی که چاپ جدید می‌باشد، ابتدا مهم‌ترین محورهای نهفته در روایات این کتاب گران‌سنگ و مجموع روایات هر یک از محورها، مورد تحلیل کمّی قرار گرفت و در ادامه با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، پژوهش به سراغ فهم لایه‎‌های عمیق متن روایات پیش رفت.1012 روایتی را که ثقة الاسلام کلینی در 130 باب از کتاب الحجّۀ گرد آورده است، می‌توان در دو ساحت امامت عامّه و خاصه مورد بررسی قرار داد. در ساحت امامت عامّه که بحث از چرایی و چگونگی امام می‌باشد، مقام علمی امام با 189 روایت، مهم‌ترین موضوع مورد توجه معصومین علیهم السلام بوده است و بعد از آن، وجوب معرفت و طاعت امام، مهم‌ترین عنوان را با 90 روایت به خود اختصاص داده است. در ساحت امامت خاصه نیز، امامت و ولایت امام علی علیه السلام با 123 روایت و امامت و غیبت امام عصر عجّل الله تعالی فرجه الشریف با 87 روایت، مهم‌ترین موضوعات مورد توجه ائمه اطهار علیهم السلام بوده‌اند. ضمن معرفی هر یک از محورها، نمونه‌هایی از روایات دربردارنده‌ی آن محور نیز از کتاب الحجّۀ ذکر شده است.

آن چه در این پایان نامه ضمن تحلیل موردی تلاوت های عبدالفتاح شعشاعی و مصطفی اسماعیل مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است، مسئله تلاوت معنامحور و فنونی است که قاری قرآن با استفاده از آن ها می تواند معنا و مفاهیم آیات را به قلب و ذهن مستمع القاء کند. تلاوت قرآن کریم به عنوان یک هنر موسیقایی اصیل، از صدر اسلام مورد توجه پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) قرار گرفته است اما رویکرد ایشان نسبت به این هنر، یک رویکرد عبادی و البته هدایت گر بوده است؛ لذا ایشان در تلاوت خود علاوه بر استفاده از صوت نیکو، از الحانی بهره می بردند که با محتوای آیات تناسب داشته باشد که شرح این مسئله در فصل دوم به تفصیل ذکر گردیده است. مصر به عنوان پایتخت تلاوت جهان اسلام، قاریانی را در خود پرورش داده است که ایشان نیز نسبت به لزوم تطابق صوت و لحن با مفاهیم آیات حین تلاوت، حساس بوده و به آن اهتمام داشته اند که از جمله آن ها می توان به عبدالفتاح شعشاعی و مصطفی اسماعیل به عنوان سردمداران این حوزه اشاره کرد. فصل سوم و چهارم، به تحلیل تلاوت¬های دو قاری مذکور، از حیث معنامحوری اختصاص یافته است. در این پژوهش علاوه بر تأکید بر اهمیت این نوع نگاه به هنر تلاوت، مصادیقی عینی و دقیق از این فنون، در تلاوت این بزرگان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است تا مقدمه ای بر گسترش این رویکرد در جریان تلاوت کشور باشد. قاریان قرآن کریم با استماع فرازهای انتخاب شده که پیوست این پایان نامه می باشد و با مطالعه تحلیل آن ها و حتی تقلید این فرازها، می توانند در جهت تقویت رویکرد معنامحور در تلاوت خویش گام بردارند و این فنون را در تلاوت خود نیز به کار گیرند. با تحلیل تلاوت های این دو قاری بزرگ مصری، می توان به شاخصه ها و مؤلّفه هایی دست یافت که فهم و به کار بستن آن ها می تواند یک تلاوت معنامحور را پدید آورد؛ این قاریان برای آن که با صوت و لحن خود، به تصویرگری آیات بپردازند و قلب و ذهن مستمع را با آن چه مراد خداوند است پیوند بزنند، از فنون مختلفی بهره برده اند که از جمله آن ها می توان به رعایت محل های وقف و ابتدا، توجه به جمله بندی ها، برجسته سازی، مواکبه، تشویق و اشباع، تغییر مقام متناسب با تغییر مضمون آیات، تطبیق نغمی، رعایت نبر کلمات و کاهش یا افزایش حجم صوت اشاره کرد.

هدف این پژوهش یافتن انواع رزق در صحیفه سجادیه و راههای دستیابی و توسعه آن می باشد. صحیفه سجادیه شامل 54 دعا و نیایش از حضرت زین العابدین امام سجاد علیه السلام بوده و یکی از کتب دعایی معتبر نزد شیعیان دوازده امامی است. با اینکه این صحیفه مشتمل بر دعا و نیایش میباشد ، اما بسیاری از معارف دینی را می توان در بین ادعیه آن جستجو نمود.یکی از مفاهیمی که بطور گسترده در متون دینی بکار گرفته شده واژه رزق است. هدف از این تحقیق یافتن انواع رزق با کمک محتوای ادعیه صحیفه سجادیه و راههای دستیابی و توسعه آن بر این مبنا بود. بعد از یافتن انواع رزق به نظر آمد که تقسیم بندی آن در دو حیطه مادی و معنوی مناسب باشد. این تحقیق در چهار فصل تنظیم شده است : فصل اول کلیات، فصل دوم : رزق مادی در صحیفه سجادیه، فصل سوم : رزق معنوی در صحیفه سجادیه. و در انتهای هر بخش بعد از معرفی رزق، راه های دستیابی و توسعه آن با تکیه بر ادعیه صحیفه سجادیه و روایات مأثور از اهلبیت علیهم السلام نیز بیان شد. فصل چهارم به جمع بندی و نتیجه گیری اختصاص یافت.روش این تحقیق کتابخانه ای بوده که پس از مطالعه دقیق صحیفه سجادیه و استخراج مصادیق رزق و همچنین مطالعه روایات مربوط به رزق ، انواع رزق مشخص و دسته بندی گردیده و راه های دستیابی و توسعه هر رزق مطرح شده است و ضمنا مطالب مربوط به هر رزق که در صحیفه سجادیه ذکر شده است تحت آن عنوان ذکر گردیده است.پس از بررسی، تجزیه و تحلیل ادعیه صحیفه سجادیه این نتیجه به دست آمد که فراوانی و گستردگی مصادیق رزق معنوی بیشتر از رزق مادی است و با تدبر در مضامین ادعیه برای برخی از آنان راه های توسعه و دستیابی نیز بیان شد.

انسان موجودی اجتماعی و تنها موجودی است که امکان رسیدن به برترین جایگاه را در عالم امکان دارد. وجوه متمایز انسان از سایر موجودات، ساحت‌‌های وجودی او را شکل می‌‌دهد که سبب سعادت وی خواهد شد. نفس، ساحتی از وجود انسان است که جایگاه شناخت، باورها، احساسات، هیجانات، عواطف، خواستن‌‌ها، نخواستن‌‌ها، کردار و گفتار آدمی است و سبب متمایز ساختن افراد از یکدیگر می‌‌شود؛ شناخت دیگران و تنظیم روابط با آنان بر اساس ساحت معرفت می‌‌باشد. مراد ازساحت روان، احساسات، عواطف و هیجانات است. اراده، اهتمامی که پس از تأثرات روانی برای انسان رقم می‌‌خورد. دو ساحت بیرونی که با عمل و آنچه که با زبان یا به واسطه آن بیان می‌‌شود ساحت کردار و کلامی نامیده می‌‌شود. بر این اساس، انسان می‌‌تواند در جامعه به بهترین نحو با همنوعان خود رابطه برقرارکند و چگونگی برقراری این ارتباط در سعادت و شقاوت انسان نقش بسزایی دارد. پژوهش پیش‌‌رو به چگونگی برقراری روابط اجتماعی انسان‌‌ها و رعایت حقوق همنوعان خود یعنی حقوق همزیستی مسالمت‌‌آمیز؛ که برداشتن نابرابری‌‌ها و هر آنچه برای خود پسندیدن برای دیگران هم همان خواستن است. حقوق فرهنگی و حقوق سیاسی که بنیادی‌‌ترین نهاد در هر جامعه را فرهنگ آن جامعه تشکیل می‌‌دهد که از باورها و اعتقادات حاکم بر هر جامعه نشأت می‌‌گیرد و سرنوشت مردم را عملکرد خود آن‌‌ها تعیین می‌‌کند که نباید به اتفاقات اطرافشان بی تفاوت باشند؛ در روایات امام صادق (ع) به این حقوق پرداخته شده است. این پژوهش با رویکردی تحلیلی- توصیفی در صدد تبیین روابط اجتماعی از متن روایات امام صادق (ع) است.

یکی از مؤثرترین و كارآمدترین طرق تربیتی در سیره اهل بیت(ع)، عبرت آموزی است. عبرت سبب شناخت و معرفت انسان گشته و تاریخ با تکرار خود، اندیشه ورزان را به تأمل در وقایع تاریخی وادار نماید. همچنین پند و عبرت از افعال و تجارب گذشتگان خطا پذیری انسان را در زندگی کاهش داده و سبب استفاده مفید از عمر و سلامت و سعادت بشر می گردد. تحولات تاریخی و دقت در نظم و عجایب خلقت، توجه به مرگ و حیات تمدن های بزرگ، و نابودی دولت ها و ....جهان و قوانین و سنت های حاکم بر آن را برای انسان تبیین نموده است. این پژوهش با عنوان « عبرت‌آموزی در صحیفه سجادیه » تلاش دارد تا با روش تحلیلی_توصیفی به بررسی اهمیت و ضرورت عبرت‌آموزی در زندگی انسان پرداخته و مهم‌ترین اهداف و منابع آن را مورد بحث و تفصیل قرار دهد. همچنین آثار و پیامدهای عبرت‌آموزی در صحیفه سجادیه و در کلام امام سجاد(ع) نیز در این پژوهش به بحث و بررسی گذاشته شده است. آیات و روایات متعددی به اهمیت عبرت‌آموزی و پندپذیری در زندگی انسان پرداخته است. امام سجاد(ع) نیز در فرازهای متعددی از صحیفه سجادیه این موضوع را مطرح نموده و با بیان مصادیق مختلف و منابع متعدد این مساله را گوشرد نموده‌اند. پایان‌نامه حاضر در چهار فصل تنظیم گردیده است. در فصل اول کلیات و مفهوم شناسی و در فصل دوم با عنوان « ضرورت و اهداف عبرت‌آموزی » به بررسی ضرورت عبرت‌گیری و مهم‌ترین اهداف آن در صحیفه سجادیه پرداخته است. در فصل سوم منابع عبرت‌آموزی مورد بررسی قرار گرفته، و در فصل چهارم با عنوان « آثار و پیامدهای عبرت‌آموزی» اثرات مثبت عبرت‌پذیری بر نفوس آدمی و تربیت آن و نقش آن بر سعادت انسان از نگاه صحیفه سجادیه به بحث و تفصیل گذارده شده است. این پایان‌نامه با نتیجه گیری و پیشنهادها و ارائه فهرست منابع خاتمه می‌پذیرد.