جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برپایه الگوی طبیعت ­گرای نقاشی اروپایی، ساختار پرسپکتیو در نگارگری ایرانی ناشیانه توصیف می­شود، درحالی­که توانایی نگارگر ایرانی در بازنمایی جهان ­باید برپایه اصول دیگری بررسی شود. هدف این پژوهش تبیین دلایل روی­ گردانی از بازنمایی منظر و هندسه بینایی، در فرایند تولید نگارگری ایرانی در قیاس با قواعد بصری منتج از نظریه­ ابصار ابن ­هیثم در قالب پرسپکتیو خطی است. دست­ یابی به این هدف، ذیل تبیین ساختار پرسپکتیو خطی در نقاشی اوایل دوره رنسانس و ارتباط آن با چهارچوب فکری مسلط بر علم و جهان­بینی رایج در آن دوره، در مقایسه با ساختار پرسپکتیو در نگارگری مکتب تبریز دوم و ارتباط آن با چهارچوب فکری مسلط بر علم و جهان­ بینی اسلامی، ممکن شده­ است. این پژوهش کیفی با مشاهده آثار و مطالعه کتابخانه‌ای به­ انجام رسیده ­است. براساس یافته ­ها، قواعد بصری منتج از نظریه ابصار ابن­ هیثم، سرشتی کمّی دارد که بر اساس ساختار هندسه بینایی و در قالب پرسپکتیو خطی نوعی بازنمایی سوبژکتیو را هم­سو با چهارچوب فکری مسلط بر علم و جهان ­بینی دوره رنسانس نمایش می­ دهد. در مقابل، ساختار پرسپکتیو در نگارگری ایرانی نوعی بازنمایی ابژکتیو است که اشیا و جهان دیداری را فارغ از منظر سوژه و در قالب ساختار هندسه اسلامی و زاویه دیدِ قائم نمایش می­دهد. این نوع زاویه دید که برپایه دریافت و تفسیر جهان به صورت سلسله ­مراتبی و مستقل از فاعل شناسا در جهان­ بینی اسلامی ممکن می ­شد، از درون اجازه پیدایش و پرورش فن پرسپکتیو خطی را که از رویکردی کمی به مطالعه فرایند احساس بینایی منتج شده­ است، نمی­­ داد.