جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گنوسیسم بنیاد معرفت‌شناختی دارد و به همین سبب با عرفان و تصوف مشابهت یافته است. دربارۀ این مشابهت و نزدیکی دو رویکرد عمده وجود دارد که یکی مؤید نفوذ اندیشه‌های گنوسی در عرفان، به‌ویژه در سدۀ ششم هجری، ولی دیگری منکر چنین امری است. به هر روی، مضامین و بن‌مایه‌های مشترک در افکار گنوسی و عرفان وجود دارد که بررسی آن‌ها در تأیید یا رد نظریۀ تأثیر و تأثر راهگشاست. عطار نیشابوری از شاعران عارف‌مسلکی است که در سدۀ ششم می‌زیسته و احتمال تأثیرپذیری از آرای گنوسی دربارۀ او مطرح است. بنابراین، بررسی مضامین و بن‌مایه‌های مشترک گنوسی و عرفانی در آثار او ضروری به نظر می‌رسد. نماد و نمود این مضامین در غزلیات عطار قابل ملاحظه و بررسی است. تضاد روح و جسم، هبوط روح و اسارت آن در ماده، غلبۀ خواب بر روح و فراموشی اصل خویش، سرگشتگی و احساس بیگانی روح در جهان ماده، شنیدن ندای غیبی، و حجابِ راه ازجمله مضامین مشترک در اندیشه‌های گنوسی و عرفان است. فرجامِ سلوک در عرفان وصال حق است؛ در کیش گنوسی از این وصال به دیدار با خویشتن تعبیر می‌شود که در غزلیات عطار نیز نمود دارد. در این جستار، با روش تحلیلی ـ توصیفی، این بن‌مایه‌های مشترک در 165 غزل برگزیدۀ عطار بررسی شده و هدف پژوهش تبیین احتمال تأثیرپذیری عطار از آرای گنوسی در غزل‌ها و درنتیجه پیوند آن با دیگرآبشخورهای فکری اوست.

درک ذات خداوند و دریافت کیفیت صفات او، از مسائل پیچیده‌ای است که انسان با‌شعور و آگاه در همه دوران‌ها به‌ آن ‌اندیشیده‌ و در جستجوی فهم آن برآمده است. این نکته در قرن‌های بسیار، هسته اصلی بحث‌های عارفان، فیلسوفان و متکلمان شرقی و غربی بوده است. آنان در آثار خود کوشیده‌اند تا از این راز سربه‌مهر پرده برگیرند که خدا چگونه وجودی‌ است و از چه راهی با او ارتباط عمیقی می‌توان برقرار کرد. در میان عارفان شرقی، مولانا جلال‌الدین بلخی از بزرگ‌ترین کسانی است که در آثار خود خداوند را توصیف کرده است. او در آثار خود با استفاده از آموزه‌های قرآنی، درباره خداوند و کیفیت ذات و صفات او، بسیار سخن گفته‌‌ است. بخش درخور توجهی از اندیشه‌های او در غزل‌ها و در مثنوی، به‌گونه مستقیم و در قالب شخصیت‌های دیگر، درباره تحلیل و توصیف خداوند است؛ درواقع خداوند هسته اصلی در اندیشه‌های کلیدی مولاناست. رودلف اُتو نیز از دین‌پژوهان غربی و یکی از بزرگ‌ترین پدیدارشناسان دین و پیشگامان روان‌شناسی دین است که در کتاب پرآوازه خود، مفهوم امر قدسی، با نگاهی پدیدارشناسانه به تفسیر «تجربة دینی» می‌پردازد و جنبه‌هایی از «پدیده‌های شهودی» و «تجربه‌های دینی» را با نام‌های ویژه‌ای مانند «نومینوس» یا «امر مینوی» برجسته می‌کند. اندیشه‌های رودلف اُتو، به‌ویژه درباره امر قدسی، به برخی از اندیشه‌های مولانا درباره شهود بسیار نزدیک است.

---

چکیده از آنجا که در این تحقیق بحث درباره ی اخلاق پیامبر در اجتماع (مسئولیت پذیری و رسیدگی به امور دیگران) است در فصل اول نظری می افکنیم به نگرش اسلام در این رابطه و این که ارزش فعل طبیعی و اخلاقی چه تفاوتی با هم دارد و البته مدنظر داریم که حدود آزادی در اجتماع چگونه باید باشد تا اخلاق اجتماعی رعایت گردد در حالی که این افرادند که اجتماع رامی سازند. بله افراد در اجتماع کوچکی به نام خانواده پرورش یافته و این شیوه پرورش آنان در احساس مسئولیت بسیار تاثیر گذار است و امروزه که جامعه روبه عصر جهانی شدن می رود باید شیوه های درستی برای تربیت اتخاذ شود که شیوه آزاد منشانه بهترین شیوه است تا همگام با جهانی شدن بینش اخلاقی آنان رشد یابد لذا باید دانست که رفتار اخلاقی چیست. و در فصل دوم بیان می شود که اصولاً انسان ها در زندگی الگوهای رفتاری برای خود انتخاب می نمایند. بهترین الگو در دنیا برای تمام اعصار خاتم النبیین است لذا به بیان رفتارهای این بزرگوار می پردازیم تا با شخصیت ایشان آشنا گردیم از جمله رفتار ایشان باهمسایگان و مردم و خدمت رسانی و انصاف ایشان نسبت به آنان و مهمان نوازی بی نظیرشان در اجتماع است. این ها از جمله مسئولیت هایی است که به عهده ی ما نهاده شده است. در جامعه ی کنونی نیز الگوهایی همچون امام خمینی وجود دارد که نظری گذرا به مسئولیت های اساسی ایشان می افکنیم. و در فصل سوم به سفارشات پیامبر و ائمه علیهم السلام در برخوردهای اجتماعی پرداخته شده است که از جمله ی این مسائل دید و بازدید، برخورد با سالمندان ، است و همچنین اشاره به اصلاحات اجتماعی می نماییم تا پاسخی باشد برای سوالاتی که در اذهان پیش آمده است.