جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رابطه ‌اخلاق و سیاست از مسائل مهم تاریخ‌ اندیشه‌ سیاسی ‌است. سؤال ‎اساسی این است که آیا قدرت و حفظ آن اصالت دارد، یا ارزش‌ها و اصول اخلاقی مهم هستند و سیاست، ابزار تأمین آن‌ها است؟ این مقاله، جهت­گیری ‌امام‌ علی(ع) در برابر این مسئله را براساس روش‌توصیفی- تحلیلی در ‌نهج‌البلاغه با رویکرد جامعه‌شناختی بررسی کرده است. قلمرو تحقیق، خطبه‌ها، نامه‌ها وکلماتی ‌است ‌که وجه سیاست و اخلاق دارند. یافته‌های ‌تحقیق نشان می‌دهند که در عرصه حکومت‌داری، اجرای عدالت، آزادی، احقاق حقوق و قانون‌گرایی، اصول اساسی سیاست اخلاقی در دولت علوی هستند. تفکر انتقادی- آگاهی، ضابطه‌مندی قدرت، عقل جمعی، دور‌اندیشی و مدارا، شیوه‌های مهم تأمین این مؤلفه‌ها هستند، در مقابل، ظلم، استبداد، تضییع حقوق و رفتارهای‌سلیقه‌ای، همگی ضد ارزش در سیاست اخلاقی هستند و مهم‌ترین زمینه ‌‌آن‌ها، چاپلوسی، اطلاق قدرت، استبداد‌رای، عجله، خشونت، فقر دانش و عقل‌گریزی هستند. نتیجه پژوهش نشان‌داد‌که: 1- بهبود و ارتقای رابطه دولت و مردم و ثبات سیاسی و اجتماعی وابسته به تحقق ارزش‌های سیاست خلاقی است. 2- ضد ارزش‌ها، جامعه را دچار آشفتگی و بی‌ثباتی می‌کند 3- هدف‌گذاری دولت باید رعایت اصول اخلاقی باشد. 4- استفاده از عقلانیت جمعی و تجارب بشری در حکومت‌داری، مهم است. 5- پیروزی سیاست غیر‌اخلاقی، نشانه انحطاط سیاست و جامعه است.

مقاله پیش‌رو، رویکرد مدیریتی «مدارامحور» را با تکیه بر متون اسلامی مورد مطالعه قرار داده است. یافته‌های این تحقیق با استناد به روایات نشان می‌دهند که مدارا در یک پارادایم معرفتی ـ هنجاری، منسجم از تعاملات بینا‌فردی، اجتماعی و سیاسی است که از منظر اخلاق، فضیلت و از منظر سیاست، ضرورت به‌حساب می‌آید و به‌مثابه یک گفتمان اجتماعی و سیاسی، فلسفه سیاسی مبتنی بر کرامت، حق حیات، رفع تبعیض‌های ناروا، تعامل خویشتن‌دارانه با مخالفان سیاسی و التزام به آزادی شهروندان در جامعه، است. مجموع روایات رفق در شش دسته تقسیم شده‌اند: نخست: عقل، حکمت و دانش به‌مثابه رأس رفق، هستند. دوم: رفق، نصف ایمان است. سوم: رفق، نصف خوش‌زندگانی کردن یا «عیش» است. چهارم: رفق، بستر و شرایط مناسب استفاده از فرصت‌ها و عامل مهمی در تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها است. پنجم: رفق، عامل دستیابی به اهداف است. ششم: رفق، عامل افزایش و برکت در جامعه و محروم از آن، محروم از خیر است.

کشف اندیشه و راهکار امام برای حفظ نظام اسلامی و الگوسازی آن، راه حل مسائل جاری و آینده ایران و جهان اسلام خواهد بود. این مقاله تولید سرمایه اجتماعی را پیش فرض تحقق این آرمان دانسته و اخوت اسلامی را به مثابه سرمایه اجتماعی، مکانیسم اساسی حفظ نظام اسلامی در اندیشه امام ارزیابی می کند. لذا مبانی، اهداف و مکانیسم های تحقق «اخوت اسلامی» را مورد بررسی قرار می دهد. اثر عملی اخوت اسلامی، کاهش فاصله بین دولت ها و ملت های مسلمان و همگرایی مستضعفان خواهد بود. اخوت، هزینه کنش های اجتماعی و سیاسی را به حداقل می رساند و با توجه به احساس تعلق همگانی، هزینه مدیریت را پایین می آورد. در عین حال قدرت بزرگی را در مقابل مطامع و افزون طلبی دولت های غیر اسلامی و جهان استکبار تشکیل می دهد. ایده این مقاله، همسانی اخوت اسلامی با اخوت انسانی است.

از نظر امام خمینی، انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، یک تحول انسان شناختی و جامعه شناختی و مصداقی از بیداری اسلامی در مقابل استبداد و وابستگی بود و امکان یا امتناع وقوع این نوع تحول در جوامع اسلامی و جهان مستضعفان مساله تحقیق است. حال سوال این است که مکانیسم و راهبردهای صدور انقلاب و بیداری اسلامی از منظر امام خمینی کدامند؟ و عوامل امتناع و آفت های آن کدامند؟ یافته های تحقیق بر اساس مطالعه آثار امام خمینی، نشان می دهند که راهبرد های صدور انقلاب اسلامی با انگاره فرهنگی و دولت سرمشق، مهم ترین مکانیسم و سه تحول مثبت انسان شناختی، جامعه شناختی و رسانه ای، مهم ترین راهبردهای آن هستند و در مقابل عکس این سه تحول مثبت، عوامل امتناع خواهند بود و بر اساس قاعده عوامل محدثه یک پدیده، عوامل مبقیه و تداوم آن هستند، زوال آن، از زوال عوامل مبقیه ناشی می گردد. قرینه وقوع صدور انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی منطقه و جهان، حرکت های اسلامی در کشورهای اسلامی و حرکت های آزادی بخش در جهان مستضعفان است.

نویسنده این مقاله می کوشد تا نسبت های سه گانه اخلاق و سیاست؛ یعنی جدایی بین اخلاق و سیاست؛ اصالت اخلاق و تبعیت سیاست و اصالت سیاست و تبعیت اخلاق را رد نموده، به طرح و بررسی نسبت دیگری با عنوان «یگانگی اخلاق و سیاست» بپردازد. وی پیش فرض هر سه دیدگاه فوق را تفکیک حوزه اخلاق و سیاست می داند. بر اساس دیدگاه چهارم یک حقیقت بیشتر وجود ندارد که از چشم اندازهای مختلف به آن نظر می شود. این دیدگاه به جامعیت دین و فطرت انسان و همپوشانی آنها بازگشت می نماید. این مقاله، مساله اقبال و ادبار در عقل و جهل را به دو جریان تاریخی حق و باطل در زندگی انسان مربوط دانسته، امر توسعه یا به عبارت بهتر، تعالی و انحطاط انسان و جامعه را به ظهور هر یک از آنها وابسته می داند. در پایان نیز با طرح اجمالی ویژگی های جامعه توحیدی اسلامی، این جامعه را مرحله به فعلیت رسیدن قوای عقلانی– رحمانی انسان می داند. فهم اینکه اخلاق و سیاست در واقع یکی است، به فهم ما از دین و انسان باز می گردد.

احساس امنیت احساس آزادی نسبی از خطرات و تهدیدات است که به فرد آرامش جسمی و روحی می بخشد و نقش حیاتی در تامین بهداشت روانی و اجتماعی دارد. در مقابل، احساس ناامنی، خطرات و تهدیدهایی هستند که افراد جامعه را دچار اضطراب و نگرانی می کنند. این جستار قصد دارد نسبت احساس امنیت –احساس ناامنی با بهداشت روانی-بیماری روانی را در قرآن کریم بررسی نماید. سوال تحقیق این است که عناصر بنیادین امنیت ساز-امنیت سوز و تامین کننده بهداشت روانی و تهدید کننده آن در قرآن کدامند؟ فرض مقاله این است که ذکر الله یک قاعده عمومی در عقاید، اخلاق و رفتار، تامین کننده احساس امنیت روانی و بهداشت روانی فردی و اجتماعی و احساس فقر، زوال پذیری و اعراض غن ذکر الله یک قاعده عمومی در عقاید، اخلاق و رفتار، تامین کننده احساس امنیت روانی و بهداشت روانی فردی و اجتماعی و احساس فقر، زوال پذیری و اعراض غن ذکرالله یک قاعده کلی در عقیده، اخلاق و رفتار، تامین کننده احساس امنیت روانی و بهداشت روانی فردی و اجتماعی و احساس فقر، زوال پذیری و اعراض عن ذکر الله یک قاعده عمومی در عقاید، اخلاق و رفتار، تامین کننده احساس امنیت روانی و بهداشت روانی فردی و اجتماعی و احساس فقر، زوال پذیری و اعراض عن ذکر الله یک قاعده کلی در عقیده، اخلاق و رفتار، زمینه ساز خطرات و تهدیدات روانی هستند. روش تحقیق مقاله حاضر، اسنادی و حوزه مطالعات آن، قرآن، تفاسیر و برخی کتب روانشناسی است. یافته تحقیق این است که از نظر قرآن کسانی که در یاد خدا و خودآگاه باشند از امنیت، آرامش و سلامتی روانی برخوردارند و کسانی که از یاد خدا غفلت یا اعراض کنند دچار ناامنی روانی هستند. اعراض در قرآن به دو معنی آمده است: در یکی مصداق ذکر الهی است آنجا که فرد از وابستگی های دنیوی اعراض کرده و از غیر خدا به خدا روی آورد. در معنی دیگر به معنی روی گردانی از خدا و روی آوردن به دنیا است. انسان با دو سبک مساله محور و اجتناب محور می تواند به عوامل امنیت، آرامش و سلامتی روانی نایل گردد.