جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله بر اساس مبانی فلسفی و عرفانی (هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی) شیخ اشراق و امام خمینی، در نگاه به مساله رهبری در جامعه اسلامی نگاشته شده است. سهروردی با تلفیق نظریات عرفانی و فلسفی، اندیشه‌های حکمت خسروانی، نظریات ولایت در اندیشه شیعی و مفهوم انسان کامل، "حکیم متاله" را مناسب‌ترین گزینه برای رهبری جامعه اسلامی می‌داند. امام خمینی(ره) نیز با تلفیق نظریات فقهی، فلسفی و عرفانی، اندیشه‌های کلامی در قالب بحث نبوت و امامت، مفهوم انسان کامل، مساله رهبری جامعه را در عصر غیبت بر عهده "ولی‌فقیه" می‌داند. بر این اساس سوال اصلی این نوشتار عبارت است از: تلاقی عرفان و سیاست چه تاثیری بر نگاه امام خمینی و سهروردی بر مفهوم حکمران جامعه اسلامی داشته است؟ در این راستا فرضیه چنین است که از تلاقی دو مفهوم "انسان کامل" و "قدرت" که به ترتیب دو مفهوم عرفانی و سیاسی می‌باشند مفاهیم "حکیم متاله" و "ولی‌فقیه" در اندیشه سهروردی و امام خمینی(ره) حاصل شده است. این مقاله درصدد است با روش تطبیقی- توصیفی اشتراکات و افتراقات رویکرد این دو اندیشمند را مورد واکاوی قرار دهد. یافته‌های تحقیق نشان می‌هد که مفهوم حکمران جامعه اسلامی محل تلاقی دیدگاه‌های عرفانی و سیاسی دو اندیشمند می‌باشد.

یکی از مفاهیم اساسی فقه سیاسی شیعه برای جلوگیری از گسترش مفاسد و متقابلا رشد خوبی‌ها، فریضه امربه‌معروف و نهی از منکر، و وظیفه مردم در دعوت به خیر است. بدون تردید امربه‌معروف و نهی از منکر، اهمیت بسزایی در بهینه سازی و پاک‌سازی جامعه و فرد دارد. ازاین‌روست که قرآن ‌که یک کتاب کامل انسان‌سازی است به آن اهمیت فراوان داده است و پیروانش را به توجه نظری و عملی به این دو فریضه بزرگ و سرنوشت‌ساز فراخوانده است. همچنین در آیات و روایات و به نقل از پیامبر اسلام و ائمه به‌وفور به این امر تاکید شده است. در این مقاله ما به دنبال بررسی امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از مولفه های فقه سیاسی شیعه از نگاه دو اندیمشند یعنی امام خمینی و ایت الله مطهری می باشیم. از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. هر دو این اندیشمندان معتقدند که امر به معروف دارای شرایطی است و اهمیت بسیاری دارد که در صورت رعایت آنان جامعه به جامعه ای مطلوب تبدیل خواهد شد.

عارف کسی است که خداوند ذات و صفات و افعال و اعمالش را به او نشان دهد. عرفان حالتی است که از راه شهود حاصل گردد بنابراین عرفان حرکت انسان در باطن خودش به سمت خداوند است و این حرکت زمانی و مکانی نیست اما در تعریف سیاست عبارت‌اند از؛ مشی و روشی است که برای اصلاح امور شخصی و اجتماعی، تا افراد با تدابیر اجتماعی و فردی به بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی، مالی، نظامی بپردازد. حال با توجه به این تعاریف ما در این مقاله به دنبال پاسخگویی به این هستیم که آیا بین عرفان و سیاست رابطه‌ای وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال با دو گروه مواجه می‌شویم گروه اول موافقان این رابطه مانند امام خمینی، جوادی املی، محمدتقی جعفری و گروه دوم مخالفان این رابطه که می‌توان به سید جواد طباطبایی و عبدالکریم سروش اشاره کرد . امام خمینی بر اساس اسفار اربعه ملاصدرا نشان می‌دهد رابطه‌ای بین عرفان و سیاست و انقلاب وجود دارد.

زنان به عنوان نیمی از پیکر اجتماع در عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی نقش بسیار مهمی ایفا می کنند. حال زنان برای رسیدن به این جایگاه باید به مرحله توانمند سازی خود برسند. هدف توانمند سازی کمک به افراد ضعیف است تا تلاش نمایند بر ضعف‌هایشان غلبه؛ جنبه‌های مثبت زندگی‌شان را بهبود بخشیده، مهارت‌ها و توانایی‌هایشان را برای کنترل عاقلانه بر زندگی افزایش داده و آن را در عمل پیاده نمایند. در جامعه ایران نیز از قدیم تاکنون مسئله زنان مورد بحث بوده است. امام خمینی یک از اندیشمندان مهم در این زمینه می‌باشد. در این مقاله از چهارچوب نظری توماس اسپریگنز و بررسی جامعه موجود. جامعه مطلوب و راه‌حل به بررسی توانمندسازی زنان از نگاه امام خمینی پرداخته‌شده است. مهم‌ترین نتایج عبارت‌اند از ایجاد حکومت اسلامی و اجرای واقعی قوانین و مقررات آن در جامعه موجب ایجاد زمینه‌های مناسب برای توانمندسازی و ایجاد جایگاه مناسبی برای زنان در جامعه می‌شود.