جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت ها و لطایف سخن از جانب خداوند تعالی به منظور هدایت بشر بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده است. این کتاب شریف بعنوان معجزه بیانی خداوند دارای مولفه های زیبایی شناختی فراوانی می باشد. خطاب و خطابات الهی بکار گرفته شده در قرآن کریم از نظر ساختار، معانی و اهداف آنها و همچنین صنایع زیبای ادبی بکار گرفته شده در این زمینه از جمله این موارد می باشند. نوشته حاضر سعی دارد با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی با بهره گیری از آیات الهی و مطالب و نظرات اندیشمندان میان رشته ای به این سوال پاسخ دهد که نقش زیباشناختی خطاب و خطابه در قرآن چیست، چه ویژگیها و چه نتایج و تاثیراتی بر مخاطبین دارد؟ نتایج حاصل از پژوهش حاکی از این است که قرآن کریم از خطابه و عناصر و ظرفیت های زیبایی شناختی آن در کنار بسیاری مولفه های زیباشناختی بیانی قرآن جهت ایجاد حداکثر احساس و اداراک در مخاطبین و نهایتاً شکل گیری تاثیرات مورد نظرش بهره برداری نموده است.

اصل ترادف و تکثر معانی الفاظ قرآن کریم بعنوان یک رویکرد زیبایی شناختی این کتاب مقدس همواره مورد توجه صاحب نظران بوده است. این رویکرد همواره در طول تاریخ دارای موافقین و مخالفین زیادی بوده است. مفسرین و قرآن پژوهان موافق تکثر معنایی سعی دارند با بهره گیری از آن مقبولترین، قابل پذیرش ترین و زیباترین مفهوم و تفسیر از آیات الهی را ارائه نمایند. این رویکرد بعضاً با اتهاماتی همچون افتادن در دام تشتت، نسبیت گرایی و همین طور تفسیر به رأی مواجه شده است. در مقاله حاضر سعی شده با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و استفاده از شواهد قرآنی و دلایل متقن و علمی ضمن تبیین موضوع زیبایی و ابعاد مختلف آن به نقد و تحلیل آن پرداخته شود و ضمن پذیرش اصل عدم امکان ترادف برای واژگان قرآنی و محدودیت آنها از یک سوی و همچنین ضرورت ارائه موضوعات و مفاهیم فراوان دینی از سوی دیگر، آن را بعنوان اصلی مهم و کاربردی اثبات نماییم. نتایج تحقیق چنین است که در کاربردهای قرآنی واژگان زیبایی تفاوت‌هایی وجود دارد که در مجموعه برداشت‌های ما از آیات الهی تاثیر گذار است. در کاربردهای قرآنی واژگان زیبایی تفاوت‌هایی وجود دارد که در مجموعه برداشت‌های ما از آیات الهی تاثیر گذار است.

قرآن کریم در موارد متعدد انسان ها را بر اساس ویژگی های مختلف آنها تقسیم بندی و مورد بررسی قرار داده است. یکی از این تقسیم بندی ها که موضوع تحقیق حاضر می باشد، واکنش های انسان ها را در برابر آیات الهی در آیات 58 تا 60 سورهی مبارکهی مریم 3مطرح نموده است. این آیات انسان ها را در بروز واکنش ها به سه گروه نعمت یافتگان، اصحاب غی و توابین تقسیم بندی نموده است. محقق در این پایان نامه که به روش تحلیلی توصیفی انجام گرفته، با کمک گرفتن از قرآن کریم، روایات معصومین :و سخنان اندیشمندان بروز رفتارهای خاصی را برای هر گروه جستجو نموده است. همچنین با استفاده از منابع فوق مواردی را به عنوان عوامل بروز و تقویت این واکنش ها عنوان نموده که این عوامل بر خلاف نظر دانشمندان علوم طبیعی، بیشترین اهمیت را به جنبهی غیر مادی انسان می دهند. عوامل مورد نظر عبارتند از:1-فطرت که در بعضی جاها از آن به وجدان نیز یاد شده است؛ 2- وراثت یا به قول علمای علوم طبیعی و روانشناسان علم ژنتیک؛ 3- محیط که شامل انواع محیط طبیعی، خانواده و جامعه می شود؛ 4- الگو و اسوه ها؛ 5- اراده و اختیار که به عنوان علت تامهی رفتار و واکنش ها می باشد؛ 6- علم و آگاهی و 7- ایمان و عمل صالح کهاین عوامل بعضی منشأ بروز رفتار و واکنش ها، بعضی عامل تقویت واکنش ها و بعضی نیز هم عامل بروز واکنش ها هستند و هم باعث تقویت، تکرار و استمرار آنها می شوند. بروز و استمرار واکنش ها در برابر آیات الهی رابطه ای مستقیم با میزان شناخت و بهره گیری از این عوامل دارد. انسان ها می توانند با شناخت صحیح این عوامل و بهره گیری از آنها خود را به رشد و تعالی برسانند و از مهالک نجات دهند. در مقابل عدم شناخت و بی توجهی به آنها سقوط و نابودی فرد و جوامع را به همراه دارد.