جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجمع الزوائد و منبع الفوائد یکى از مهم ترین منابع حدیثى اهل سنت است که توسط ابوالحسن نورالدین على بن ابى بکر هیثمى شافعى (735ـ 807ق) تدوین و تصنیف شده است. نویسنده کتاب که از راوى شناسان و حدیث شناسان تراز اول اهل سنت به شمار مى رود، داراى مذهب شافعى و عقاید اشعرى بود و فقط در زمینه حدیث و ارزش گذارى احادیث موجود به تدوین و تألیف کتاب پرداخته است. او در این کتاب نیز مثل سایر کتابهایش احادیث معتبر و صحیح درباره شخصیت على بن ابى طالب(علیه السلام) در زمان پیامبر، و فضائل و مناقب آن حضرت واولاد طاهرینش را نقل کرده و از این جهت، مورد توجه دانشمندان و محققان شیعه قرار گرفته است. به ویژه اینکه احادیث مزبور را از لحاظ سند و اعتبار تاریخى ارزش گذارى کرده و بسیارى از آنها را تصحیح و تأیید نموده است. هیثمى کتاب خود را بر اساس موضوعات و مسائل گوناگون اسلامى، مجموعاً در چهل و سه عنوان کلى تنظیم و مرتب کرده است. این موضوعات، احادیث مربوط به مسائل مهم فقهى، اعتقادى، تاریخى، آداب و سنن، تفسیر قرآن، اخلاق و معرفت (تزکیه نفس)، طب، و علم شناسى دینى را شامل مى شود و هریک از موضوعات را با نام «کتاب» تدوین نموده است که در واقع چهل و سه کتاب را در بر دارد. در ذیل هر کتاب ده ها باب آورده و در هر باب احادیثى را بیان کرده است. هیثمى در ذیل هر حدیث منبع روایات ها را ذکر کرده است. و سپس اعتبار سند حدیث را به نظر خودش بیان کرده است. در ضمنِ تضعیف یا تصحیح سند حدیث و ارزشگذارى رجالى آن، علت تخریج (اظهار نظر رجالى) خود را نیز ذکر کرده است، حتى در برخى موارد، اعتبار راوى در نزد دیگر صاحب نظران (پیشین) را نیز یاد آور شده است. او در این کتاب هیچ سندى را ذکر نکرده تا در حد امکان بتواند از حجم آن بکاهد; زیرا اگر سندهاى احادیث را نیز نقل مى کرد شاید حجم کتاب به بیش از پنجاه مجلد افزایش مى یافت. او براى سهولت کار خود، سند احادیث رابه منابع مهم و معتبر ارجاع و اسناد داده است. به دلیل اهمیت کتاب هیثمى، کارهاى فراوانى روى آن انجام شده و اکنون نیز در دانشگاه هاى ممالک اسلامى یکى از منابع مهم پایان نامه هابه شمار مى رود. اهمیت کتاب هیثمى به ویژه براى علماى شیعه این است که احادیث مربوط به عقاید و تاریخ خود را از آن استخراج کرده و در مقام احتجاج و استدلال از آنها بهره مى جویند. پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی