جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بر اساس قرآن کریم و روایات اسلامی، کسی که به زبان شهادتین جاری کند مسلمان است و در پناه اسلام جان، مال و عرضش در امان است و هر گونه تعرضی به او حرام است. علمای آگاه و بزرگ شیعه و سنی، در طول تاریخ کوشیده‌اند تعریف جامع و مانعی از «تکفیر» و علل و عواملش مطرح کنند؛ از جمله این علما مجلسی، محدث بزرگ شیعه، است. او به پیروی از قرآن و سنت بر این مطلب تأکید دارد که ذکر شهادتین برای اسلام ظاهری کفایت می‌کند و گوینده‌اش در احکام ظاهری با دیگر مسلمانان فرقی ندارد. مجلسی مسلمانان را از تکفیر یکدیگر بر حذر می‌دارد و تأکید می‌کند که هر کسی صلاحیت تکفیر دیگران را ندارد، و شخصی که متهم به کفر شده است، باید بر او اتمام حجت شود. پس اگر کفرش آشکار شد تکفیر می‌شود، در غیر این صورت کسی که اسلامش به یقین دانسته شده است، با شک از او زائل نمی‌شود؛ و تکفیرش برخلاف مبانی اسلام است. به نظر می‌رسد این متفکر با اینکه از نظر مفهومی «تکفیر» را دقیق مطرح کرده و معیارهای سختی برای تحققش معرفی کرده ‌است، ولی در مصداق، التزام کاملی به آن معیارها نشان نداده و برخی از مسلمانان، مانند فلاسفه و صوفیه، را تکفیر کرده است.

عوامل موفقیت علویان تبرستان در تشکیل حکومت و تداوم تفکر شیعی در شمال ایران موضوع این نوشتار است. مسائل اصلی این پژوهش عبارت‌اند از: تبیین واژه «امام‌زاده» و فهم صحیح و دقیق آن و جایگاه حقیقی امام‌زادگان، اعتقاد به شیعه‌بودن علویان تبرستان و حدود و ثغور جغرافیایی شمال ایران که در شکل‌گیری حکومت شیعی در این منطقه اثرگذار بوده است. عوامل پیروزی و موفقیت علویان تبرستان از کاربردی‌ترین مباحثی است که باید بدان توجه شود تا بتوان درباره تداوم تفکر شیعی در منطقه شمال ایران تأمل کرد. در این پژوهش، این موضوع با رویکرد توصیفی‌تحلیلی بررسی می‌شود.