جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان در انديشة کرکگور داراي سه سپهر استحساني، اخلاقي و ايماني است. فرد در سپهر استحساني در پي هواهاي نفساني، و در سپهر اخلاقي ملتزم به دستورهاي اخلاقي است و در سپهر ايماني، ماسواي خدا را ترک مي گويد. عشق و ايمان دو مؤلفة کليدي در افق انديشة کرکگور هستند که در گذر از سپهر اخلاقي به سپهر ايماني مطرح مي شوند. مسئلة اصلي اين پژوهش، رابطة عشق و ايمان در سپهرهاي وجودي فلسفة کرکگور است. وي به معرفي دو نوع عشق زميني و الهي مي‌پردازد و از حضرت ابراهيم عليه السلام به عنوان نمونة والاي عشق و ايمان ياد مي‌کند و چونان وي، از عشق زميني به عشق الهي پل مي زند و آن را اوج ايمان معرفي مي کند. رهيافت هاي به دست آمده در اين پژوهش، مطابق ديدگاه کرکگور نشان مي دهد: 1. کرکگور ايمان را بر التزام شورمندانه به خداوند استوار مي‌داند که درک آن به وسيلة عقل غير‌ممکن است؛ 2. از نظر کرکگور، عشق و ايمان ياريگر يکديگر در تکامل فرد هستند؛ 3. بن ماية چنين نگرشي، غير‌معقول شمردن ايمان و وظيفه مند دانستن عشق در انديشة کرکگور است.

در این مقاله برآنیم به بررسی نظریۀ «وحدت وجود» از دیدگاه استیس و عرفای اسلامی بپردازیم. نخست نظر عرفای اسلامی را دربارۀ وحدت وجود بیان کرده و، سپس، نظر استیس را در این باره آورده و، در پایان، به مقایسۀ بررسی و نقد سخنان ایشان پرداخته‌ایم. عرفای اسلامی ـ برخلاف بیان استیس، که آنها را دوگانه‌انگار همراه با گرایش‌های یگانه‌انگاری و کم‌و‌بیش وحدت وجودی می‌داند ـ به‌یقین، قایل به وحدت وجودند. و این همان است که استیس در شطحیۀ وحدت وجود بیان می‌کند؛ «یکسانی در عین نایکسانی خدا و جهان» در بیان استیس همان «وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت» عرفای اسلامی است. تفاوت این نظرگاه‌ها تنها در نحوۀ بیان و عمق درک مطلب و، در نتیجه، چگونگی توجیه وحدت و کثرت می‌باشد که استیس، به سبب عدم درک عمیق این مطلب، آن را حکمی متناقض‌نما و، البته، قابل توجیه می‌شمارد. وی حوزۀ عرفان را بیرون از حوزه منطق و، لذا، فراذهنی و فراعقلی معرفی می‌کند، در حالی که عرفای اسلامی نه تنها «وحدت وجود» را خارج از حیطه منطق و برهان ندانسته‌اند بلکه با جرئت تمام آن را برهانی و قابل توجیه می‌دانند