جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فقیهان دینی، درباره ولایت پدر بر دختر باکره بالغه رشیده یا استقلال وی در ازدواج، اختلاف نظر دارند. در این میان، برخی فقهای معاصر همچون آیت الله جوادی آملی در دیدگاهی میانه، به نظریه تشریک قائل شده‌اند؛ یعنی لزوم شراکت اذن ولیّ و رضایت دختر در عقد نکاح. اساس این دیدگاه، در نظر گرفتن برخی بایدها و نبایدهای اخلاقی است که شرطیت اذن پدر برای باکره رشیده را از باب احتیاط(نه به عنوان شرط صحّت) می‌داند. مسئله اصلی در این پژوهش، بررسی ادلّه اخلاقی نظریه تشریک اذن ولیّ و رضایت باکره رشیده با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی است. روش گردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای و روش پردازش نیز توصیفی‌تحلیلی ‌است. براساس یافته‌های تحقیق، توجه ولیّ به خواسته‌های مولیّ‌علیها و پرهیز از استبداد به‌رأی، رعایت مصالح مولیّ‌علیها از سوی ولیّ، پیشگیری ولیّ از فروپاشی خانواده و تزلزل اجتماع، رعایت احترام ولیّ از سوی مولیّ‌علیها، حفظ ناموس و آبروی خانواده از سوی مولّی‌علیها و توجه مولّی‌علیها به آداب و رسوم قومی و قبیله‌ای از ادلّه اخلاقی نظریه تشریک هستند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که به حسب عنوان اوّلى، باکرۀ رشیده در ازواج خود مستقلّ است و اذن ولیّ، شرط صحت نکاح نیست؛ ولی با توجه به عناوین ثانوی و برای رعایت برخی مصالح و مفاسد اخلاقی، اذن ولیّ از باب احتیاط لازم است.

قرآن کتابی مقدس و الهی است که مبارزه با آن، از آغاز نزول انجام شده و هنوز ادامه دارد. امروزه برای تضعیف اعتقادات مسلمانان، شبهاتی علیه این کتاب آسمانی توسط دشمنان مطرح می­شود. در کتاب نقد قرآن، اثر دکتر سها، شبهاتی در زمینه­های مختلف از جمله نوع شخصیت انسان در قرآن بیان شده و نویسنده تلاش می­کند انسان در قرآن را شخصیتی معوّج، انحرافی و فاقد روح ماورایی معرفی کند. به عقیده سها، انسان دارای صفاتی همچون: پرسشگری، خلاقیت، کشف علم، قانون‌گذاری، اختیار، عدالت‌خواهی و ... است که در قرآن مورد توجه قرار نگرفته است. سها با استناد به آیات قرآن و مسکوت‌ماندن مفهوم روح در قرآن، هیچ دلیل عقلی و علمی بر وجود امری غیر مادی نمی‌یابد و آن را اختراع فلاسفه یونان می‌داند که قرآن از آن استفاده کرده است. وی همچنین به ناسازگاری روح با شواهد فیزیولوژیک و روان‌شناسی نیز استناد می­کند. این مقاله به روش توصیفی-‌تحلیلی با گرایش انتقادی و به شیوه کتابخانه‌ای، با استناد به دلیل عقلی، آیات قرآنی و گفتار مفسران فریقین، در پاسخ به شبهه سها، روح و مقولات روحی انسان را اثبات می­کند و نتیجه می‌گیرد که سها در گفتار خود دچار تناقض‌گویی شده است. علم، عدالت‌خواهی، خلاقیت، قانون‌گذاری و... از مقولاتی هستند که ریشه در روان ناخودآگاه و فطرت انسان دارند و قرآن نیز به همه آنها پرداخته است. سها با بیان این خصوصیات روحی و اعتقادنداشتن به وجود روح در انسان، دچار نوعی تناقض در دیدگاه می‌باشد.

مسئله علم، از صفات واجب تعالی، یکی از مهمترین مسائل فلسفی و کلامی است که جایگاه ویژه‌ای در آثار فلاسفه و متکلمان داشته و نظرات مختلفی درباره آن ارائه شده است. نگرش سطحی نسبت به صفات خداوند، از جمله علم و عدم توجه و درک کافی نسبت به فلسفه ابتلائات، باعث پیدایش سوالاتی شده که بزرگانی همچون فخر رازی و علامه طباطبایی در آثار خود به‌صورت تفصیلی بدان پرداخته‌اند. انتخاب این دو مفسر به‌دلیل تفاوت اساسی و بنیادی مبنا و نوع نگاه آنهاست. فخر رازی با نگاه جبرگرایانه و علامه طباطبایی با تأکید بر مسأله اختیار انسان، به موضوع امتحان الهی نگریسته‌اند. علامه با پذیرش علم پیشین الهی معتقد است علم الهی، عین ذات بوده و از ازل تا ابد به‌صورت اجمال در عین تفصیل، تمام معلومات و مخفیات موجودات را دربرگرفته و ابتلا بشر با وجود اختیار انسان، در حیطه علم الهی بوده است. در صورتی که فخر رازی، علم الهی را اضافه بر ذات دانسته و معتقد است علم الهی از ازل تا ابد نسبت به موجودات، تفصیلی بوده و ابتلا بشر را به‌دلیل اینکه موجب جهل در ساحت الهی می‌شود، نپذیرفته است. وی همچنین پذیرش علم پیشین الهی را مستمسک جبرگرایی می‌داند. علامه این امر را مخدوش دانسته و معتقد است اشتباه فخر رازی این است که گمان کرده علم خداوند، حصولی است. علامه اعتقاد دارد با ایجاد اشیاء، آنها نزد خدا حاضر و مشمول علم حضوری خدا هستند.