جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برخی از فلاسفه دین معاصر، برخلاف متکلمان و فیلسوفان دین قدیم که منشأ دین را وحی الهی می‌دانستند، آن را تجارب دینی می‌دانند. سپس در مورد چگونگی تجربه دینی، انواع تجارب دینی، اعتبار آن‌ها، تفسیرهای آن‌ها و نیز عوامل و انگیزه‌هایی آن‌ها، سخنانی گفته‌اند که در این نوشتار مورد کندوکاو قرارگرفته است.

این تحقیق، در صدد پاسخ به این پرسش است که: چه نقد هایی بر تکفیر مخالفان اشاعره در موضوعات اعتقادی وارد است ؟ در این پژوهش، دلایل اشاعره بر حقانیت اعتقادات مورد ادعای‌شان که به تکفیر مخالفان منجر شده اند، و نیز دلایلی که بر کفر مخالفان‌شان در آن موارد، اقامه کرده اند، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. هدف تحقیق این بوده است که با برسی روشمند و علمی دلایل تکفیر اشاعره، روشن کند که، اولاً اصل اندیشه تکفیر مذاهب اسلامی، بر خلاف روح آیین اسلام و دعوت‌های دین به همگرایی، اخوّت و تمسک به حبل الله و نهی از اختلاف و تشتّت است. ثانیاً دلایلی که اشاعره بر کفر دیگران اقامه کرده اند، با توجه به آیات، روایات و سخنان دانشوران مسلمان، نا تمام اند. با توجه به اینکه، اختلافات اعتقادی، در طول تاریخ، باعث تکفیرها، قتل عام ها، جنایتها و ... در جهان اسلام گردیده و همچنان ادامه دارد؛ نویسنده این ضرورت را احساس ‌کرد که در حد توان، به خاطر روشن کردن برخی موارد اختلافات اعتقای که منجر به تکفیر شده و می‌شوند، اختلاف اشاعره(به عنوان یکی از پر طرفدار ترین مذاهب اسلامی)، با سایر مذاهب اسلامی، در موضوعات اعتقادی را که منتهی به تکفیر مخالفان اعتقادی اشاعره شده است، با توجه به، آیات، روایات و سخنانان دانشوران اسلامی، مورد بررسی قرار دهد؛ تا روشن شود که، آیا اعتقاد به این امور، جزو شرایط اسلام است، تا مخالفان و منکران آن محکوم به کفر باشند؟ روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است؛ ابتداء اصل نظریه، مبانی و دلایل آن، توصیف و تبیین شده و سپس با رویکرد عقلی- نقلی، به تجزیه و تحلیل و بررسی و نقد آن پرداخته است. یافته‌های تحقیق: 1. تکفیر پیروان مذاهب اسلامی، مخالف آیات، روایات و سخنان دانشوران مسلمان است. 2. اعتقاد اشاعره در این موضوعات، مبتنی بر مبانی و پیش فرض‌هایی است که آن‌ها با توجه به دلایل متقن نقلی و عقلی، از نظر سایر پیروان مذاهب اسلامی مخالف اشاعره، نا تمام و غیر قابل پذیرش اند. 3. اعتقاد اشاعره در برخی این موضوعات اعتقادی، مبتنی بر ظواهر ابتدایی آیات و روایات است. این ظواهر ابتدایی با توجه به دلایل نقلی و عقلی قوی تر بر خلاف آن ها، قابل تمسک نیستند. 4. دلایلی که اشاعره بر کفر مخالفان شان در موضوعات اعتقادی مورد اختلاف، اقامه کرده اند، مبتلا به اشکال و ناتمام اند. 5. تکفیر پیروان مذاهب اسلامی، بر خلاف مبنای خود اشعری و علمای بزرگ اشاعره است که گفته اند: هیچ مسلمان و اهل قبله‌ای را به واسطه نظریه مخالف در مسائل اعتقادی یا فتوا نباید تکفیر و تفسیق کرد. پیشنهاد با توجه به محدودیت زمانی و امکانات، محقق ادعای بررسی تمام ادعاها، مبانی، پیش فرض‌ها، و دلایل تکفیرهای اشاعره را ندارد، حتی انجام یک چنین تحقیق جامع را در توان یک فرد با امکانات شخصی نمی د‌اند؛ لذا پیشنهاد می‌گردد، جهت روشن شدن ابعاد اندیشه تکفیر اشعری، مبانی، پیش فرض‌ها، دلایل وموارد تکفیر اشعری، مورد بررسی قرار گیرد تا روشن شود که، گرایش تکفیر، با روح شریعت اسلامی، سازگار نیست، و همچنین جهت پیشگیری از پیامدهای ناگوار این گرایش، به نظر مناسب می‌رسد، محققان مذاهب اسلامی، به عنوان یک ضرورت درجه اول جهان اسلام، با تشکیل مراکز علمی، و تبادل افکار، با تحقیقات جامع علمی، در مورد موضوعات مهم اعتقادی مورد اختلاف، به نقاط مشترک و توافق نسبی دست یابند، و برای همیشه به این نزاع‌ها خاتمه دهند.