جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

کتاب حاضر ترجمه کتاب من تاریخ الاحاد فی الاسلام تألیف عبدالرحمان بدوی متفکر سرشناس مصری است. این کتاب به موضوع الحاد در تمدن اسلامی پرداخته است. صرف‌نظر مقالات بدوی، نوشته‌های سه محقق دیگر به نام‌های پل کراوس، فرانچسکو گابرییلی و کارلوآلفونسونالینو نیز آورده شده است. این کتاب علاوه بر پیشگفتار، از یک مقدمه، سه فصل و دو ضمیمه تشکیل شده است. کوشش نویسنده در پیشگفتار و مقدمه آن بوده که بتوانند به این سؤال پاسخ بدهد که چرا الحاد در اسلام بر خلاف الحاد در غرب، به نفی نبوت محدود ماند و چرا ملحدان تیر خود را به سمت نبوت نشانه رفتند نه اولوهیت. وی تلاش کرده با تمرکز بر خصلت بنیادین روح تمدن خاورمیانه یعنی باور داشتن به تمایز قاطع بین روح و نفس و کارکرد میانجی گرایانه پیامبر بین این دو، به پرسش پاسخ دهد.

روزبهان بقلی صوفی نامدار سدۀ ششم هجری، در اثر منحصربه‌فرد خود، کشف الاسرار، گزارش‌های متعددی از تجربه‌های عرفانی خود به دست داده است. در این گزارش‌ها وی غالباً خداوند را به‌گونه‌ای «انسان‌وار» و «زیبارو» مشاهده می‌کند. پرسش مهمی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که چرا روزبهان خداوند را با این دو ویژگی مشاهده کرده است؟ این مقاله به‌شیوه‌ای توصیفی‌تحلیلی می‌کوشد به این پرسش از منظری ساخت‌گرایانه پاسخ دهد. مطابق دیدگاه ساخت‌گرایان در فلسفۀ عرفان، تجربه‌های عرفانی یک عارف مستقل از پیش‌زمینه‌های ذهنی وی نیست و این پیش‌زمینه‌ها در صورت‌بندی مکاشفاتِ او نقشی کلیدی دارند. از این منظر، عشق روزبهان به زیبارویان و اهمیتی که زیباییِ انسانی در طریقت صوفیانۀ وی داشته، در صورت‌بندی مکاشفات او دخالت داشته‌اند و باعث شده‌اند که وی در مکاشفات خود خداوند را به‌گونه‌ای انسان‌وار و زیبارو مشاهده کند. در این مقاله برای کاوش در بارۀ نسبتِ روزبهان با زیباییِ انسانی از آثار خودِ شیخ و گزارش‌های دیگران دربارۀ زندگی وی استفاده شده است.