جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اطلاق و نسبیت اخلاقی با این پرسش آغاز می‌شود: آیا احکام اخلاقى با تغییرِ شرایط، زمان، مکان، افراد و جـوامـع، تغییر می‌کند و یا همواره، ثابت‌اند و بی‌هیچ تقیید و تخصیصی، شامل همه افراد، در همه زمان‌ها و مکان‌ها می‌شوند؟ برخی مکاتب، اخلاق را امری نسبی دانسته که قوانین آن با تغییر شرایط، زمان، مکان، افراد و جوامع، دگرگون خواهد شد؛ در حالی‌که شماری از مکتب‌ها، قوانین اخلاقی را اموری ثابت، جاودانه‌ و ناوابسته به زمان، مکان، شرایط و افراد می‌دانند. پژوهش پیش‌رو کاوشی در باب اطلاق و نسبیت اخلاقی در گستره وحی ‌قرآنی است و به روش کتابخانه‌ای- اِسنادی و تحلیل محتوایی، توصیفی و استنباطی انجام شده است. نتایج نشان می‌د‌هد براساس داده‌های قرآنی نظام اخلاقی اسلام، بر قوانین و احکامی ثابت و مطلق استوار است و دلایل و شواهد قرآنی پرشمار از اطلاق اصول اخلاقی حمایت می‌کند و نسبیت اخلاقی را مبانی و نتایج نسبیت اخلاقی را بر نمی‌تابد و آن را مردود می‌داند.

سعادت و سلامت انسان ازجمله مسائل مهمي است که در قرآن کريم به آن پرداخته شده است؛ و از سويي ديگر در جامعۀ کنوني با توجه به وجود آسيب‌ها و تهديدهاي مختلف، سعادت و سلامت انسان معاصر بيشتر مورد توجه قرار مي‌گيرد. لذا حرام‌خواري و آثار آن ازجمله مواردي است که سعادت و سلامت انسان، بخصوص انسان کنوني را تحت ‌تأثیر قرار مي‌دهد. مقالۀ حاضر به‌ بررسي مفهوم حرام‌خواري از ديدگاه قرآن پرداخته و پيامدهاي حرام‌خواري از حيث تکويني و تشريعي آن را با تکيه ‌بر آيات الهي بيان مي‌کند. در اين اثر با روش اسنادي با مراجعه به آيات قرآن کريم و تفاسير در ذيل آيات با رويکردي توصيفي ـ تحليلي حرام‌خواري و پيامدهاي حرام‌خواري تبيين شده است. حرام‌خواري دو گونه است: نخست آنکه خوردن و تصرف در چيزهايي که خوردن آنها حرام ذاتي است؛ مانند حيوانات حرام‌گوشت، مردار و خون. موارد ديگر تصرف و خوردن چيزهايي که به‌صورت في‌نفسه حرمت ذاتي ندارد؛ اما چون با حرام‌خوار ارتباط صحيح و مشروعي ندارد و شارع همۀ راه‌هاي تصرف آن را حلال نمي‌داند و بعضي راه‌هاي کسب و اکل آن را حرام مي‌داند؛ لذا تصرف و خوردن آن حرام عرضي است، مانند ربا، رشوه و کم‌فروشي. نتايج به‌دست‌آمده از تحقيق نشان مي‌دهد که حرام‌خواري فرد را در حيث تشريعي با چالش‌هاي چون خروج از فطرت ديني و الهي، تبعيت از اَعمال و اهداف شيطان و تکذيب و عدم ايمان به‌روز جزا و از حيث تکويني با چالش‌هايي چون ضرر به بدن و افساد آن، زايل‌شدن عقل، قساوت قلب، ابتلا به انواع بلاها، مرگ ناگهاني و انقطاع نسل مواجه مي‌سازد.

قرآن که سنگ بنای معارف و شریعت اسلامی است، درباره دلالت ظواهر آن بر مراد خدا سه نظر وجود دارد 1. عدم حجیت بدون مراجعه به معصوم؛ 2. حجیت تنجزّی و تعذری که در محدودۀ قوانین و تکالیف کارایی دارد؛ 3. دلالت قطعی‌ ظواهر بر مراد در گستره احکام، معارف، علوم تکوینی و تاریخی. بررسی این مسئله بسیار مهم است، زیرا تضعیف قرآن یا حذف آن از بنیان معارف اسلام، اساس دین را دچار مشکل می‌کند. به-نظر می‌رسد مسئله مربوط است به نوع برداشت از آیاتی که قرآن را هدایت‌، نور، مبین، عاری از اختلاف و... می‌دانند. همچنین آیات و روایاتی که قرآن را کتاب جاوید و حجت بر همه انسان‌ها تا قیامت می‌دانند. چگونه ممکن است ظواهر قرآن دلالت روشن و مبرهنی نداشته باشند و قرآن از روز نزول تا پایان تاریخ حجت روشن خدا بر بندگان باشد؟ آیاتی که بر معجزه بودن همه قرآن دلالت دارند، نیز نشان می‌دهد آنچه عنوان ظواهر در قرآن دارد، باید مراد الهى باشد وگرنه، نه تنها قرآن معجزه نیست، بلکه حتى بلیغ و فصیح دانستن آن جاى تأمل دارد. نظریه قطعی‌الدلاله بودن ظواهر قرآنی سؤالاتی را به دنبال دارد که نیازمند پاسخ هستند. این پژوهش که به روش کتابخانه‌ای- اِسنادی و تحلیل محتوایی، توصیفی و شبه‌پژوهانه انجام گرفته، انگاره مورد نظر را مسئله خود قرار داده و آن را قابل تأیید نشان داده است.

قرآن کریم با اهل کتاب به روش خاص خود احتجاج نموده و از این راه عده ای از آنان را به راه حق و راه کمال نزدیک کرد. در این رابطه دلایل و شواهد روشنی بر جواز احتجاج در آیات و روایات وجود دارد که در قرآن کریم، مواردی از جمله، یهود، نصارا، مجوس وصابئین را در فصل اول بررسی نموده ایم. فصل دوم: احتجاج قرآن با اهل کتاب درباره توحیداست. در مورد قائلین به تثلیث و احتجاج قرآن بر علیه آنان ،همچنین احتجاج بر رد فرزند داشتن خداوند به عقیده مسیحیان و یهودیان است. فصل سوم: احتجاج قرآن با اهل کتاب درباره نبوت است و فصل چهارم،‌احتجاج قرآن با اهل کتاب در مورد معاد است. در فصل پنجم درباره احکام و کتب آسمانی به احتجاج پرداخته و در خاتمه نتیجه گیری از مباحث مطروحه است.

در این پایان نامه مولف در ابتدا در فصل اول در قسمت کلیات ضمن تعریف قصه، اهداف قصه را بیان می کند و ویرگی های قصص قرآن را بیان می کند و سپس ضمن آوردن قصه های حضرات آدم، نوح، ابراهیم، لوط، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، یوسف، موسی و هارون، داود، سلیمان، ایوب، یونس، زکریا، یحی و عیسی از دیدگاه قرآن و تورات موارد اختلاف را ب ان و می کند و شخصیت هر کدام از پیامبران را از دیدگاه قرآن و تورات شرح می دهد. در پایان ضمن نتیجه گیری پیشنهادهای را مطرح می کند