جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر آرای مارگوت بدران را در رابطه با تعدد زوجات در اسلام که در مدخل «فمینیسم و قرآنِ» وی در دایرة المعارف قرآن لیدن مطرح شده است، به شیوه تحلیل انتقادی مورد نقد و بررسی قرار داده است و کارکردهای آن را تبیین می‌کند. بدران، ازجمله فمینیست‌های به اصطلاح اسلامی معاصر، بر این باور است که اسلام با طرح «تعدد زوجات»، موجب نابرابری حقوق زن و مرد و لذا اجحاف در حقوق زنان شده است. وی با انتقاد از جایگاه زنان در اسلام، تلاش می‌کند با توجه به رواج تک‌همسری در جوامع غربی، حقوق زن نسبت به مرد را به‌عنوان یک امر ارزشمند نشان دهد. در نقد این نظر، باید گفت که رواج معشوقه‌گرایی و تعدد معشوقه‌های جنسی در غرب مورد نقد جدی است. آنچه امروزه در این جوامع دیده می‌شود، شبیه تعدد زوجات در دوران جاهلیت است که قرآن کریم آن را به چهار زن محدود کرد و در گام بعد جواز آن را مقید به عدم ترس از بی­عدالتی دانسته است. با انجام این امر نه‌تنها جایگاه زن را تنزل نداده؛ بلکه موجب اکرام او شد. تعدد زوجات در اسلام آثاری در پی‌داشته است: کاهش ناهنجاری­های اجتماعی، افزایش زندگی مشترک و همسر و فرزندان مشروع، کاهش زنان بی­سرپرست و کاهش روابط نامشروع و معشوقه‌گرایی ازجمله کارکردهای آن است، که به ایجاد جامعه سالم منجر می‌شود. این امر البته اگر باعث سوءاستفاده و هوس‌رانی مردان شود، موجب پایمال شدن روح و کرامت زنان خواهد شد. بررسی دیدگاه بدران و نقد آن با تکیه بر کارکردهای تعدد زوجات در اسلام اهمیت این موضوع را تبیین کرده و همین امر جنبه نوآوری موضوع را متذکر می­شود.

برخی از مفسرانِ نظریه فمینیسم می کوشند پیش فرض ها، اندیشه ها و قرائت خود را، که برگرفته از اصول فمینیسم و فرهنگ غرب می باشد، بر قرآن کریم و قرائت اسلام تحمیل کنند. مدخل «فمینیسم و قرآن» نوشته مارگوت بدران، پژوهشگر مصری تبار آمریکایی، در دائره المعارف قرآن لیدن با چنین قرائتی با استفاده از آیات قرآن کریم، تلاش دارد فمینیسم مورد توجه خود را موجه جلوه کند. نوشتار حاضر به شیوه تحلیل انتقادی، بیان می کند که بدران به تفاوت های رفتاری زن و مرد، که ریشه در نظام تکوین دارد، بی اعتنا بوده است؛ او معتقد است این تفاوت ها برخاسته و وابسته به فرهنگ جوامع اسلامی شکل گرفته اند. وی همچنین قوامیت مرد نسبت به زن را تنها در مسائل مالی تفسیر می کند. با توجه به ریشه های فلسفه مادی غرب در چنین تفاسیری، به نظر می رسد آراء وی بیش از آن که قرائت قرآنی و دینی از فمینیسم اسلامی باشد، صرفاً تراوشات ذهنی، پیش فرض ها و تفسیر به رأی مؤلف است.