جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مدیریت انگیزه سپرده گذاران از اساسی ترین مسائلی است که ارتباط مستقیمی با سود و عملکرد بانک ها دارد. در بانکداری متعارف سپرده گذاران در ازای سپرد ه گذاری خود در بانک فارغ از نوع و محل سرمایه گذاری و یا مصرف سپرده هایشان سود ثابتی دریافت می کنند. از آنجا که این سود ثابت و از پیش تعیین شده از مصادیق ربا است، و با توجه به حرمت قطعی ربا، این مکانیسم در بانکداری بدون ربا قابل اجرا نیست. از اینرو بانکداری بدون ربا برای جلب انگیزه و مشارکت سپرده گذاران، بخشی از سود حاصل از عملیات سرمایه گذاری را با آن­ها تسهیم می کند. همواره این نگرانی ابراز شده است که با توجه به اینکه مشتریان بانک ها عموماً افراد ریسک گریز هستند و هدفشان از سپرده گذاری در بانک به دست آوردن یک عائدی ثابت و بدون ریسک و مخاطره است و با توجه به ماهیت فعالیت های بانکداری اسلامی که باعث می شود سود بانک ها و به تبع آن سود سپرده گذاران، متغیر و مرتبط با تحولات آتی بنگاه های طرف قرارداد و کل اقتصاد باشد، تحریم نرخ از پیش تعیین شده باعث کاهش مشارکت سپرده گذاران در بانک های اسلامی شود. راهکاری که بانک های اسلامی در ایران برای حل این مسئله و خلاصی از بحران انگیزه در سپرده گذاران به کارگرفته اند، «سود علی الحساب» است که به نظر برخی محققین بانکداری اسلامی شبهه ربوی بودن عملیات بانکی را به دنبال دارد. دراین مقاله ضمن بررسی سود علی الحساب، با استفاده از حساب سرمایه گذاری ویژه، راهکاری ارائه شده است که در آن ضمن فراهم بودن ارائه سود قطعی و از پیش تعیین شده، مشکلات سود علی الحساب مرتفع گردیده است.

امروزه انتشار اوراق بهادار (تبدیل به اوراق بهادر کردن) یکی از مطرح­ترین راه های مدیریت ریسک و تامین مالی است. در حال حاضر، این روش به نحو گسترده ای برای مدیریت ریسک در شرکت های بیمه و شرکت های بیمه اتکایی برای پوشش ریسک های مربوط به فجایع و بلایای طبیعی بکار گرفته می شود. انتشار اوراق بلایای طبیعی می تواند به صورت انتقال ریسک های مربوط به فجایع طبیعی به بازار سرمایه تعریف شود. در واقع به جای اینکه ریسک به یک شرکت بیمه یا شرکت بیمه اتکایی انتقال داده شود، ریسک مربوطه به سرمایه گذاران بازار سرمایه با ظرفیتی وسیع تر انتقال داده می شود.یکی از چالش های به کارگیری این ابزارهای نوین مالی- بیمه ای تطبیق و تطابق آن­ها با شریعت مقدس اسلام است. در این مطالعه از رویکرد تطبیق برای بررسی فقهی اوراق بلایای طبیعی استفاده شده است. در خصوص اوراق بلایای طبیعی می توان سه احتمال زیر را مطرح کرد:1. این اوراق همانند اوراق قرضه متعارف هستند.2. این اوراق همانند اوراق بهادار با پشتوانه دارایی هستند.3. این اوراق همانند قرارداد بیمه هستند.اوراق بلایای طبیعی علیرغم تشابه اسمی با اوراق قرضه های متعارف، اوراق قرضه نیستند. همچنین اوراق بلایای طبیعی، از نوع اوراق با پشتوانه دارایی نیز نیستند. از آنجا که اوراق بلایای طبیعی ابزاری مشابه قرارداد بیمه هستند و برای انتقال ریسک به کارگرفته می شوند، عقد بیمه به عنوان یک عقد جدید شرعی قابل تطبیق بر این اوراق است. از اینرو این اوراق در چارچوب اسلامی پذیرفته شده و مجاز هستند.

آنچه نظريه علمي را از ساير روش‌هاي کسب دانش متمايز مي‌کند، به کاربردن روش علمي براي دستيابي به دانش است. چارچوب نظري، يکي از مهم‌ترين اجزاي يک تحقق علمي است. در اقتصاد اسلامي، چارچوب نظري پذيرفته‌شده عمومي، تقريباً وجود ندارد. فقدان چارچوب نظري براي اقتصاد اسلامي و استفاده از چارچوب‌هاي اقتصاد متعارف بازي، در زمين اقتصاد متعارف است. در اين مقاله، ضمن تبيين روش تحقيق در علوم متعارف و بيان جايگاه چارچوب نظري در آن، چالشي که اقتصاد اسلامي به دليل قرار گرفتن در آن،‌ توفيق اندکي براي تبديل شدن به يک رشته و پارادايم علمي داشته، بررسي شده است. براي آزمون تجربي نيز دو مجله «اقتصاد اسلامي» و «مطالعات اقتصاد اسلامي» انتخاب و مورد بررسي قرار گرفته‌اند. هرچند مطالعه موردي 62 مقاله اين دو نشريه به صراحت فرضيه تحقيق مبني بر فقدان چارچوب‌هاي نظري در تحقيق‌هاي اقتصاد اسلامي را نمي‌تواند تأييد نمايد. ولي‌ بيانگر کاستي‌هاي اساسي در نحوه کاربست چارچوب نظري، در تحقيق‌هاي مربوط به اقتصاد اسلامي است. کمتر از يک چهارم مقاله‌هايي که داراي چارچوب نظري تصريح شده بودند، مبتني بر چارچوب‌هاي نظري اسلامي بودند.