جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دانش کلام اسلامی و فلسفه اسلامی در طول تاریخ ارتباط تنگاتنگی داشته و در بسیاری از مباحث متأثر از یکدیگر بوده اند. فیلسوفان مسلمان در مباحثی نظیر بداهت مفهوم وجود، اشتراک معنوی مفهوم وجود بر متکلمان مسلمان تأثیر گذاشته و متکلمان متأخر با تأثیر پذیری از فیلسوفان از اندیشه های نظری بودن مفهوم وجود، مشترک لفظی بودن مفهوم وجود و اضافه دانستن علم دست بر داشته و دیدگاه فیلسوفان را پذیرفته اند. متکلمان مسلمان نیز در طرح مباحثی نظیر عینیت یا زیادت وجود بر ماهیت، مسأله مساوقت یا عدم مساوقت وجود با شیئیت، جواز یا عدم جواز اعاده معدوم و مبحث چیستی ملاک نیاز موجود ممکن به علت، در فلسفه اسلامی بر فیلسوفان را تحت تأثیر خود قرار داده اند. پس از این که برخی از متکلمان رابطه وجود و ماهیت را عینیت دانستند. فیلسوفان این مسئله را طرح و نظریه متکلمان را مردود دانستند و اندیشه زیادت وجود بر ماهیت را به اثبات رساندند. و به دنبال مساوق ندانستن وجود با شیئیت از سوی متکلمان، فیلسوفان نظریه آنان را غیر قابل پذیرش دانسته و دیدگاه مساوقت وجود با شیئیت را به کرسی نشاندند و در نهایت از آنجا که متکلمان معاد را از باب اعاده معدوم می‌دانستند فیلسوفان با محال دانستن اعاده معدوم معاد را به گونه دیگری مطرح کردند که ملازم با امر محال نباشد. در مسأله ملاک نیاز به علت فیلسوفان با رد نظریه حدوث، دیدگاه امکان را جایگزین آن نمودند. در این مباحث ضمن استفاده از منابع فلسفه و کلام اسلامی تأکید بر استفاده از آثار عبدالرزاق لاهیجی بوده است. هر چند تأثیر و تأثر متقابل فلسفه و کلام اسلامی فراتر از مباحث مورد اشاره است اما در این نوشتار بضاعت ناچیز نویسنده و فرصت محدود به همین مباحث اکتفاء گردید.