جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در «مدیریت دانش»، چهار خروجی برای علوم انسانی موجود برشمرده شده است: ۱. دانش‌‌افزایی؛ ۲. کارکرد داشتن؛ ۳. کاربردی‌‌سازی؛ ۴. تجاری‌‌سازی. مفهوم متأخر تجاری‌سازی با مسئلۀ بنیادینِ «نگاه مادی و کالایی به دانش» و تأثیرپذیری مستقیم از «نئولیبرالیسم»، «نظریۀ اقتصاد دانش» و «مفهوم صنعت دانش»، زلزله‌‌های عمیقی را در دانش جهانی ایجاد کرده است. در منطق تجاری‌‌سازی، دانش و دانشگاه خدمتگزار بازارهای آزاد اقتصادی و شرکت‌های تجاری توصیف شده است؛ به‌طوری‌که مرکز ثقل آن دو غالباً «انتفاع» و «سود مادی» برشمرده شده تا «فهم» و «صدق». پژوهش پیش‌‌رو با رویکرد کیفی و با «روش توصیفی ـ تحلیلی» انجام شده و نویسندگان برای دستیابی به نتایج پژوهش، از دو راهبرد تحقیقاتی «خلاصۀ اسناد و مدارک» (فیش‌‌برداری) و «تفکر پایان تا آغاز» استفاده کرده‌‌اند. این پژوهش با توجه به «اصل تقدم فهم بر نقد» و با بهره‌مندی از «روش‌‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌‌های علمی»، مبادی معرفتی و عوامل غیرمعرفتی تجاری‌‌سازی علوم انسانی را مورد ارزیابی قرار داده و درصدد آن است که فواید و آفات تجاری‌‌سازی را در عرصۀ علوم انسانی شناسایی و تبیین کند. در مبادی معرفتی شش‌‌گانۀ تجاری‌‌سازی علوم انسانی، ردپای مسئلۀ بنیادین تجاری‌‌سازی یعنی نگاه ماتریالیستی به دانش قابل مشاهده است. بر همین مبنا نمی‌‌توان با نگاه تحویلی‌‌نگری، «کاربردی‌‌سازی علوم انسانی» و مفاهیم هم‌‌پیوند با آن را به «تجاری‌‌سازی علوم انسانی» فروکاست. همچنین، از میان عوامل غیرمعرفتی و زمینه‌‌ای تجاری‌‌سازی علوم انسانی، سه عرصۀ «دانش»، «دانشگاه» و «آموزش و پژوهش»، که به‌طور جدی در شعاع تجاری‌سازی قرار دارند، انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. در این عرصه‌‌ها هم، نگاه کالایی، شئ‌‌واره و ابزاری به دانش قابل مشاهده است.

جهان اسلام همواره پایبند به اصولی است که رعایت آن‏ها لازمۀ اقتدار و بقای جامعه اسلامی است. سیاستمدران و اندیشمندان، این اصول را همواره در مکتب اهل بیت علیهم السلام جستجو می‏کنند. در این میان اندیشه و آموزه‏های امام علی علیه السلام پیوسته راهگشای بشریت در همه دوران بوده است. بنابراین چنانچه ملّتی سیمای شخصیتی حضرت علیه السلام را آنگونه که شایسته است بشناسد و به تعالیم ایشان معرفت پیدا کند، سعادت دنیوی و اخروی خود را تضمین کرده است. در مکتب علوی، اصلاح جامعه و مردم منوط به اصلاح زمامداران است و میان این دو مؤلفه روابط متقابل وجود دارد. از این رو در نهج‏البلاغه که بعد از قرآن کریم، از مهم‏ترین اسناد اعتقادی عموم مسلمانان و خصوصاً شیعیان است، شاهد تعالیم راهبردی و ارزنده امام علی علیه السلام در زمینه وظایف رهبری زمامداران و جنبه‏های رفتاری ایشان هستیم. در این پژوهش با نگاهی توصیفی- تحلیلی به موضوع و با توجه به تعالیم حضرت علی علیه السلام در نهج ‏البلاغه، به شیوه کتابخانه‏ای در کنار سیمای مدیریت علوی به روش تحلیل محتوا به تجزیه و تحلیل آموزه‏های رفتاری ایشان در عرصه مسئولیت‏پذیری و مدیریت پرداخته‏شده است که شرح نتایج آن در قالب چکیده نمی‌گنجد.

با توجه به نقش تمدن‌‌‌سازی و اعتبار سرمایه‌‌‌ای علوم ‌‌‌انسانی موجود در جوامع غربی، گروهی از دانش‌‌‌پژوهان ذیل پارادایم دانش‌‌‌شناسی سکولار، نظریه‌‌‌ها و الگوهایی را برای کاربردی‌‌‌سازی علوم انسانی موجود ارائه کرده‌‌‌اند. در همین راستا، با مطالعه‌‌‌ای روشمند می‌‌‌توان به دوازده نظریه و الگوی زیر دست یافت که علاوه‌بر ادعاهایی در عرصۀ تولید دانش، کاربردی‌‌‌سازی دانش از دغدغه‌‌‌های اصلی آن‌ها به‌شمار می‌‌‌رود. این الگوها را به جهت فصل مشترک، می‌‌‌توان ذیل سه الگوی اول، دوم و سوم تولید دانش صورت‌‌‌بندی و تحلیل کرد. در این پژوهش با روش تحقیق توصیفی‌ـ‌تحلیلی و بهره‌‌‌مندی از دو راهبرد پژوهشی «خلاصۀ اسناد و مدارک (فیش‌‌‌برداری)» و «تفکر پایان تا آغاز»، پس از مفهوم‌‌‌شناسی حوزۀ کاربردی‌‌‌سازی و مفاهیم هم‌‌‌پیوند با آن همانند تجاری‌‌‌سازی، سودمندسازی، کارآمدی و کارکردگرایی، الگوها و نظریه‌‌‌های پیش‌‌‌گفته با توجه به ارزش‌‌‌های پارادایم دانش‌‌‌شناسی اسلامی و برخی دانش‌‌‌پژوهان منتقد غربی همانند ژان فرانسوا لیوتار موردارزیابی انتقادی قرار گرفته‌‌‌اند. سیطرۀ نگاه‌‌‌های ماتریالیستی، کالایی و بنگاهی و تقویت منفعت‌‌‌گرایی و نسبیت‌‌‌گرایی به دانش و انکار حقیقت‌‌‌گرایی و ضعف اخلاق و معنویت و نگاه اومانیستی و ابزاری به عالَم، آدم و علم و دانش ازجمله اشتراکات و نتایج نظریه‌‌‌ها و الگوهای کاربردی‌‌‌سازی در علوم انسانی موجود است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.