جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فتنه واقفیه از جریان‌های انحرافی مهدوی بوده که در زمان امام رضا؟ع؟ شکل گرفت. عمق این جریان و مدیریت امام در خاموش کردن آن زمینۀ این پژوهش را فراهم نمود. در این پژوهه ابتدا به تحلیل جریان واقفه و زمینه پیدایش آن پرداخته شد و در مرحله بعد به اقدامات امام در هنگامه ظهور فتنه اشاره شده و در مرحله سوم امام در زمان ظهور فتنه، با تبیین دقیق معارف امامت و مهدویت، آشکار کردن چهره سران قتنه و انگیزه آنان، بهره‌گیری از نخبگان به مقابله با آن پرداخت. در مرحله چهارم و بعد از افول فتنه، امام با بازشناسی اندیشه فتنه‌گران و پاسخ به شبهات، معرفی الگوهای دینی و تحلیل عاقبت شوم فتنه‌گران واقعی توانست این فتنه اعتقادی را خاموش کرده و جامعۀ شیعی را نجات بخشد. از همین رو این پژوهه به روش توصیفی تحلیلی و با بهره‌گیری از شیوه اسنادی و کتابخانه‌ای به بررسی و تحلیل این مسئله پرداخته است تا الگویی جهت مواجهه با فتنه‌های اعتقادی در همانندی جریانات تاریخی باشد.

تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) یکی از کتب بسیار مورد اختلاف عالمان شیعی است؛ از یک‌سو از حیث اقوال عالمان گران‌قدری در طیف مخالف یا موافق این کتاب قرار گرفته‌اند و از سوی دیگر هر کدام از این طایفه دلایل متقنی ارائه کرده‌‌اند. ازآنجاکه برخی از روایات این کتاب تفسیری در مباحث فقهی و اصولی مورد توجه واقع شده است، لازم است میزان اعتبار این تفسیر با مطالعۀ اقوال و دلایل هر کدام از طرفین بررسی شود. مسئلۀ مقاله حاضر این است که تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) تا چه میزانی معتبر و متقن است؟ یافته‌های پژوهش نشان از آن است که دلایل قایلان به اعتبار از اتقان بیشتری برخوردار است و این تفسیر با وجود داشتن ایراداتی، از حیث سند و حجیت معتبر است. وجه تمایز این نوشتار، تحقیق جامع در اقوال علما و معظم دلایل آنان در اعتبار و اعتبار‌نداشتن این کتاب است که سعی شده است به گونۀ فراگیر به آن پرداخته شود.

نظام سیاسی و حکومت یکی از بنیادی‌ترین و پرمناقشه‌ترین مباحث اندیشة سیاسی تاریخ اسلام است و عالمان و فقیهان، به‌ویژه عالمان شیعه برای حفظ اسلام و صیانت از مسلمین و جوامع اسلامی آرای گوناگونی را در این باب ارائه داده‌اند. آخوند خراسانی به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین رهبران نهضت مشروطه و هدایت‌گر جنبش بیداری اسلامی از این حیث از جایگاه خاصی در جهان اسلام برخوردار است. ایشان با صدور احکام حکومتی متعددی در ساحت‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و قضایی به حمایت و هدایت مردم و جامعه پرداخت. صدور این احکام براساس نیابت و ولایتی است که مرحوم آخوند در برخی از احکام خود بدان اشاره فرموده است. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحلیلی ـ توصیفی و با بهره‌گیری از اسناد کتابخانه‌ای به بررسی مهم‌ترین احکام حکومتی آخوند خراسانی در حمایت از استقلال و اسلامیت آن، ازجمله حکم جهاد علیه متجاوزان روسی و انگلیسی، سرنگونی محمدعلی شاه، تحریم خرید کالای خارجی، احکام حکومتی در باب مشروطیت و موارد دیگر بپردازد.

دوره پهلوی اول را از منظر مکتب چشم‌انداز، می­توان نقطه عطفی در جغرافیای تاریخی مازندران به­شمار آورد. در این دوره تغییراتی اساسی در حوزه‌های مختلف چشم­انداز جغرافیایی مازندران رخ داد. معیشت و مورفولوژی شهری دچار تحول شد، اصلاحات نوین در زمینه کشاورزی و صنعت رخ داد و زیست و معیشت روستایی نیز تا حد بسیاری متحول گشت. تحول چشم‌انداز زیست و معیشت روستایی متأثر از عوامل گوناگونی بود. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مدرن‌سازی کشاورزی، ایجاد راه‌آهن، صنعت و خاصّه شیلات و مهاجرت از روستا به روستا که تحت تأثیر عوامل مختلف صورت گرفت از مهم‌ترین مؤلفه‌های تغییر چشم‌انداز زیست و معیشت در دوره پهلوی اول بوده است.