جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر، نگاهی آسیب‌شناختی به تراجم‌نویسی اسلامی؛ با تمرکز بر بررسی موردی دو انگاری یک شخصیت است. دو انگاری یک شخصیت، یکی از آسیب‌های نوشته‌های رجالی و تراجم‌نگاری‌ها به‌شمار می‌آید که احتمالاً با نگرشی سهل‌انگارانه در برخی از نوشته‌های تراجم‌نویسان گنجانده شده است. در این میان آخوند ملا ابوطالب سلطان آبادی، یکی از چهره دینی عصر، از کسانی است که در کتاب «طبقات اعلام الشیعه» و «اعیان الشیعه» در زمره دو انگاری قرار گرفته است. تراجم نویسانی چون شیخ آقا بزرگ تهرانی و علامه محسن امین، شرح زندگی او را در تراجم خود آورده‌اند. ازاین‌روی، سوال اصلی پژوهش این است که آیا آقا بزرگ تهرانی و علامه محسن امین در بررسی و تدوین شرح حال آخوند ملا ابوطالب سلطان آبادی با دوانگاری شخصیت روبه‌رو شده‌اند؟ نتایج بررسی‌های انتقادی نشان داد که علامه محسن امین و آقا بزرگ تهرانی با اثرپذیری برخی از اطلاعات پیشینی و قراین غیر منطبق، در ذکر تحولات زندگی آخوند ملا ابو طالب سلطان آبادی گرفتار دو انگاری شده و شرح احوال دو نفر را ذکر کرده‌اند، در حالی‌که در عینیت تاریخی یک شخصیت واقعی با چنین مشخصاتی وجود دارد.

با رسمی شدن مذهب تشیع در ایران عصر صفوی معماری نیز دوره جدیدی را آغاز نمود که بخشی از آن برگرفته از تعالیم و باورهای شیعی آن دوره بود. دوره صفویه آخرین تکاپوهای معماری سنتی در ایران عصر اسلامی از جهت سبک و نوآوری محسوب می­شود که البته باورهای شیعی در روزگاران پیش از صفویه نیز بر آن تأثیر نهاده بود و این تأثیرات به­زودی موجب گسترش ابنیه اسلامی با کاربری فرهنگی و مذهبی جدید گردید. این نوشتار در پی بررسی نقش تشیع و باورهای شیعی در معماری عصر صفوی با توجه به نشانه‌ها و عوامل نمادین آن است. سؤال اصلی پژوهش این است که اندیشه‌های شیعی چه نوع تحولی در سبک و شیوه­های معماری عصرصفوی بر جای گذاشت؟ در پاسخ باید گفت از آنجاکه هنر ارتباط عمیقی با مذهب و سیاست دارد و از طرفی باورها و اعتقادات حاکم در هر دوره­ای بر هنر اثرگذار بوده است، معماری این عصر نیز تحت تأثیر این عوامل قرار داشت و در دوره صفوی با نفوذ اندیشه­ها و تفکرات شیعی و رسمیت یافتن مذهب تشیع در ایران، شاهد تغییر و تحول در سبک معماری و تزیین بناها با رویکرد و درون مایه‌هایی شیعی هستیم.