جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئلة مقاله حاضر اين است كه آيا مي‌‌توان براي تعامل ميان آحاد جامعه و حکومت از ميان گزاره‌هاي نهج‌البلاغه قواعد روشني استخراج كرد؟ قواعدي که با کاربست و رعايت آنها، بتوان از خطر ابتلا به ‌وضعيت جوامعي که با ناديده‌گرفتن قواعد تعاملي مطلوب، موجبات ذلت و خواري و بلکه سقوط خود را فراهم کردند، جلوگيري کرده و باعث عزت و سربلندي و ارائه الگويي براي جوامع امروزي شويم؟ در پاسخ به اين مسئله، براي گردآوري داده‌ها، از شیوه کتابخانه‌اي و بررسي اسنادي و براي تجزيه و تحليل داده‌ها، از روش توصيفي و تحليل محتوايي گزاره‌هاي مستخرج، استفاده کرديم. نتايج اين تحقيق در دو بخش قواعد ارتباطي حاکميت با مردم، و قواعد ارتباطي مردم با حاکميت ارائه شده که در بخش اول قواعدي همانند مسئوليت‌پذيري، انتقاد‌پذيري، رعايت اعتدال و انصاف در مواجهه با مردم، پرهيز از امتيازخواهي و... در بخش دوم قواعدي چون وفاداري نسبت به حکومت، خيرخواهي نسبت به حکومت در آشکار و نهان، اجابت خواسته‌هاي حکومت، و اطاعت از فرمان‌هاي حکومت اسلامي مطرح شده است.

مي‌توان گفت كه اسلام همواره در تمامی زمینه‌ها، توصیه به میانه‌روی و رعایت حد وسط دارد. ازاين‌رو، شايستۀ بررسي است كه بدانیم پيشوايان دين در زمینۀ مواجهه با دشمن چه رويكردي را توصيه كرده‌اند. با توجه به اهمیت این موضوع، مقاله حاضر در پاسخ به این سؤال که اصول مواجهه با دشمن از دیدگاه امیرمؤمنان علی علیه السلام، کدامند؟ به استخراج مجموعه‌‌ای از این اصول با تمركز بر نهج‌البلاغه پرداخته است. تکنیک گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای، و بررسی اسنادی و روش تجزیه و تحلیل آنها، توصيف و تحليل محتوايي داده‌هاي گردآوری شده است. نتایج به‌دست‌آمده در دو قالب اصول مواجهه با دشمنان داخلی و خارجی، و با عنوان‌‌هايي همانند عفو و گذشت، مدارا کردن، خیرخواهی، رعایت اعتدال... و نیز ضرورت هشیاری در برابر دشمن، پرهیز از خوش‌گمانی نسبت به دشمن، اجتناب از تسلیم‌شدن در برابر دشمن، و... بيان گردید.