جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بر اساس منابع تاریخی ـ روایی، یکی از پیام­های به­جای­مانده از امام حسین(ع)، «یاری خواستن» از مردمان زمانه خویش است که عالمان اخیر از آن با عبارت «هَلْ مِنْ نَاصِرٍ ینْصُرُنِى‏» یاد کرده­اند. اما برخی در صحت انتساب این پیام به امام (ع) تردید کرده و آن را موضوع خوانده­اند. نظر به اینکه مقوم حدیث بودن، ثبت آن در یکی از منابع حدیثی متقدم یا مشهور نیست و نیز این مضمون در بسیاری از منابع فریقین، به ثبت رسیده ـ به گونه­ای که می­توان در آن ظن به صدور را که معیار اصلی صحت خبر است، دریافت ـ حکم به روایت بودن جمله مذکور با ضوابط علمی، منطقی می­نماید. این معنا را ابن اعثم، ابن طاووس و اربلی، با عباراتی نظیر: «أ مَا مِن مُغیِثٍ یُغیِثُنَا لِوَجهِ الله؟!...»، «هَل مِن مُوَحِّدٍ یَخَافُ اللهَ فیِنَا؟!...»، «أ مَا ذابٌّ یذُبُّ عَن حَرَمِ رَسُولِ اللّه‏» و سرانجام مازندرانی و زنجانی به صورت: «هَلْ مِنْ نَاصِرٍ ینصُرُ ذُرِّیَّةَ الطَّاهِرَةِ الْبَتولِ» روایت کرده و در سده اخیر، عالمان فراوانی با پیروی از طریحی آن را به صورت «هَلْ مِنْ نَاصِرٍ ینْصُرُنِى‏»، نقل کرده­اند. این روایت با عرضه به برخی آیات و نیز سنت فعلی رسول خدا (ص) در یاری خواستن­ برای تقویت اسلام، هم­چنین کمک­خواهی امیرالمؤمنین(ع) برای اثبات خلافت بلافصل خود یا تقویت حکومت اسلامی در دوران زمامداری، تأیید می­شود. هم­چنین در سنجش این روایت با دلیل عقل درمی­یابیم تضادی بین این دو وجود ندارد؛ زیرا عقل مستقل به واسطه اینکه این روایت، حاوی یکی از مصادیق عدل، یعنی استنصار برای دین خداست، بر آن صحه می­گذارد.

به پیام­های نمادین و برگرفته از بیانات امام­حسین (ع) یا فرهنگ غنی مستفاد از قیام حسینی، «شعارهای عاشورایی» اطلاق می­شود. این شعارها در آثار تاریخی، مقاتل و سیرۀ امامان(ع) ملاحظه می­شود؛ اما تاکنون خاستگاه­ها و گونه­های آن با ابزار علمی مورد مداقه قرار نگرفته ‌است. به جهت درهم­­آمیختگی شعارهای مستند و غیرقابل‌ استناد در نقل­های مربوط به واقعۀ عاشورا، شناخت گونه­های این شعارها و سنجش آن­ها به منظور بهره­وری بیشتر فردی و اجتماعی، ضروری­است؛ چه، با مطالعه در زمینۀ پیدایش و تطور شعارهای عاشورایی درمی‌یابیم که پاره­ای از این شعارها دارای منشأ سیاسی، عرفانی یا اخلاقی­است. «شعارهای عاشورایی» در میان منابع دینی، بیشترین تقارب را با حدیث و بیشترین قابلیت سنجش را با معیارهای ثابت شده در علوم حدیث دارا هستند؛ لذا با کاربست اصول این علوم، می­توان به صحت و میزان اصالت آن­ها دست­یافت. این شعارها با اعمال آموزه­های دانش­های حدیثی بدین­گونه­ قابل طبقه­بندی­اند: 1. شعارهایی که در آن، نقل، صحیحاً به لفظ و معنا صورت‌ گرفته و انتساب آن­ها به امام­حسین(ع) به مثابۀ خبر صحیح است؛ 2. شعارهایی که در آن، به دلیل وجود متابعات و شواهد، نقل به معنا رخ داده ­است، ولی ماهیت روایی دارد؛ 3. شعارهایی که نقل به معنا نشده­است، ولی مضمون آن­ها با روایات صحیح الصدور تأیید ­می­شود؛ 4. شعارهایی که ساختگی­است و به واسطۀ اطلاق یا عمومیت الفاظ و برخی برداشت­های غلط از آن نمی­توان پذیرفت که از ناحیۀ معصوم(ع) صادر شده باشد.