جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بر اساس آیه 34 سوره ابراهیم: «وَ آتاکُمْ مِنْ کُلِّ ما سَأَلْتُمُوه...»، همه دعاها و درخواست‌های انسان از خداوند، به صورت پیشینی، مورد توجه خداوند قرار گرفته است. از آنجا که برخی از دعاها، مورد اجابت قرار نمی‌گیرد، پرسش آن است که کدامین گونه تقاضای ان سان از خداوند، از پیش برآورده شده است؟ پژوهش حاضر، به روش تحلیلی- انتقادی، ضمن بررسی سیاق، بخش‌ها، مفردات و ترکیب آیه، مدلل ساخته که سیاق آیه در مقام امتنان و ذکر نعمت‌های الهی است؛ «آتاکم» ماضی به معنای برآوردن پیشینی یا حتمی، «مِن» بیانیه و «کل» به معنای همه نه اغلب و «ما» موصوله یا مصدریه و «سألتموه» درخواست‌های تکوینی مربوط به مرتبه وجودی یا به زبان حال و استعداد است؛ بدینسان خداوند تمام نیازهای وجودی ابعاد گوناگون انسان را از پیش، تامین نموده؛ چنان ‌که اجابت درخواست‌های به لسان حال و استعداد را از قبل مقرر فرموده است؛ ولی دعاهایی که زبانی باشد، با شرایطی و به هر میزان که به زبان حال و استعداد نزدیک شود، به اجابت نزدیک‌تر شده و تحقق می‌یابد؛ براین اساس، عدم اجابت برخی از تقاضاهای مقالی بندگان، نمی‌تواند قرینه‌ای برای تغییر معنای حقیقی الفاظ آیه شده، یا کلیت، پیشینی بودن و حتمیت آن را، خدشه‌دار سازد.

تکفیر مسلمانان، مخالف صریح آیات قرآن کریم، سیره پیامبرأکرم(ص)، صحابه و نظریات علمای اسلام است و هیچ مدرک عقلی و شرعی ندارد. نخستین و کمترین درجه مسلمانی، با گفتن شهادتین اثبات می­شود. قرآن، به این افراد امان داده و به‌عنوان مسلمان از تکفیر آنان نهی فرموده است، همچنین از تلاش‌هایی که به نام جهاد در راه خدا و دعوت کافران به اسلام صورت می­گیرد، از نیت‌های ناسالم مانند غنیمت‌خواهی و کسب متاع ناپایدار دنیوی منع نموده است و انسان‌ها را به ارزش‌های پایدار دعوت می­نماید. پشت صحنه بسیاری از تکفیرها، عوارض نفسانی و شیطانی و دنیاطلبی است. قرآن مجید گرایش به دنیا را عامل اصلی تکفیر مسلمانان می‌داند، اگرچه وعده پوشالی به بهشت و حورالعین، تحریف آیات قرآنی و برداشت نادرست از آنها، نیز می­تواند از دیگر عوامل آن باشد و کارکردهای مکملی داشته باشد که دشمنان اسلام را برای فروپاشی آیین رحمانی خاتم، نیرومند ساخته است.

تاریخ انبیاء بیانگر آن است که برنامه‏های تمام پیامبران در دعوت به اصول، بدون هیچ اختلافی یکسان بوده، هرگاه پیامبری دعوت خود را با دلایلی آشکار می‏ساخت، قوم او به دو گروه مؤمن و کافر تقسیم می‏شدند. ایمان، امری است دارای مراتب تشکیکی؛ چرا که قابل شدت و ضعف است. ممکن است برخی از مراتب‏ ایمان‏ به‌گونه‏ای آمیخته به‌نوعی از شرک خفی باشد. طبق آموزه‌های دینی، معیار درجه‏بندی و ارتقاء وجودی مؤمنان، انجام اعمال صالح و مرضی خدای سبحان است؛ یعنی ایمان و عمل صالح، مکمّل یکدیگرند. صلاح و شایستگی فعل و حُسن فاعلی بستگی به مرتبه ایمان شخص دارد و در مقابل نقش عمل نیز در ایمان، رقم‌زدن درجات و مراتب آن است. مسلمان نیز همواره بین مراتب اسلام و ایمان قرار دارد است. تعریف جامع کفر عبارت از انکار الوهیّت، توحید، رسالت و ضروری دین با التفات به ضروری بودن آن است. پژوهش حاضر به تحلیل مراتب ایمان و کفر و بررسی تعاریف انحرافی از مفهوم ایمان و رابطه آن با عمل در طول تاریخ اسلام و تاثیر آن در ایجاد گروه‌هایی چون خوارج، مرجئه، معتزله و اشاعره می‌پردازد و در صدد کشف مهم ترین انحراف در دیدگاه‏های صدر اسلام و قرون اولیه اسلامی پیرامون تعریف اصطلاحی ایمان و ارتباط آن با عمل است.