جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناخت و فهم معنای قرآن کریم در گرو فهم واژه­ها و مفاهیمی است که همچون دانه­های زنجیر به ­هم پیوسته­اند. واژه­هایی در قرآن وجود دارند که تنها یک­بار استعمال شده­اند که در اصطلاح به آنها «تکامد» گفته می­شود. تکامدها مانند سایر مفاهیم قرآن، نیازمند واکاوی و معناشناسی­اند. این مقاله که با روش توصیفی‌ـ ‌تحلیلی سامان یافته، به معناشناسی تکامد اسمی «مذبذب» ـ واقع در آیه 143 سوره نساء ـ با استفاده از روابط هم‌نشینی، جانشینی و تقابلی می­پردازد. نتایج تحقیق نشان می­دهد که مذبذب با مفاهیمی مانند «اضلال»، «ریا» و «یخادعون» رابطه هم­نشینی داشته و به صورت موردی، با «مرجفون»، «بهت»، «حیران»، «یتیهون»، یترددون» و «یعمهون» رابطه جانشینی دارد. نیز به طور موردی با واژگان «سکینه»، «ثبات»، «استقامت» و «مستقر» در تقابل معنایی است. در ادامه، ترجمه این واژه از سوی برخی مترجمان قرآن کریم آسیب‌شناسی شده است. این تحقیق در تکمیل شبکه معناشناسی مفاهیم و اصطلاحات قرآن و همچنین آسیب‌شناسی ترجمه­های قرآن کریم کارکرد آشکاری دارد.

فهم قرآن و معنای آن در گرو فهم مفرده‌ها و مفاهیمی است که زنجیروار به­هم پیوسته و در ارتباطند. تکامد اسمی دسته­ای از واژه­های قرآن هستند که تنها یک بار در قرآن کریم به کار رفته­اند. لذا از نظر اهمیت به دلیل دشواری در فهم، نیاز به معناشناسی دارند. بر همین اساس لازمه فهم واژه­های تکآمد، بررسی و شناسایی ساختار، ریشه و واکاوی معنای آنها در کتب لغت و بررسی روابط هم نشینی و جانشینی می­باشد؛ تا هم ابزار شناخت درست و دقیق قرآن فراهم گردد و هم ترجمه­ها و تفسیرهایی که با بی­توجهی معنای این کلمات دچار لغزش شده­اند، آسیب‌شناسی گردند و در نتیجه الگویی مناسب برای معنا و ترجمه آنها ارائه گردد. بنابراین در مورد واژه منهاج در آیه 48 سوره مبارکه المائده به عنوان یک واژه تکامد اسمی مراحل فوق طی گردید و معنای واقعی آن با توجه به ریشه،ساختار از دل کتابهای لغوی بیرون کشیده شده؛ و مفهوم آن با عنایت به سیاق و روابط هم نشینی با واژه شرعه و روابط جانشینی با واژگانی که از لحاظ معنایی شبیه به واژه منهاج بودند از قبیل: صراط، سبیل، نجد، فجّ، حبک، جدد و ریع بررسی شده است نتیجه آن که اگرچه واژگان به ظاهر ترادف معنایی دارند اما این ترادف نسبی بوده و مطلق نیست. بلکه هر واژه­ای از لحاظ خصوصیت معنایی مفهومی مستقل از دیگر واژه‌ها دارد و واژه منهاج نیز به معنای راه روشن و آشکار است. و در نهایت سه ترجمه (میبدی، مکارم شیرازی و انصاریان) از واژه مذکور مورد آسیب شناسی قرار گرفته­اند و ترجمه پیشنهادی نگارنده بیان گردیده است.

از جمله مباحث مورد توجهی پژوهشگران در عصر کنونی، روش شناسی تفسیر قرآن می باشد. که در این پژوهش، سعی شده تا مبانی و روش تفسیری علامه مصطفوی در تفسیر روشن، شناخته شود. این پژوهش در یک مقدمه و چهار بخش تنظیم یافته است که: در مقدمه به تبیین موضوع، پیشینه ی تحقیق، ضرورت، اهمیت وهدف از تحقیق، روش تحقیق، پیش فرضها، سؤالات، فرضیات و محدودیتهای تحقیق پرداخته شده است. و بخش اول شامل کلیات، که در سه فصل زندگی نامه و فعالیتهای علمی مصطفوی، نحوه چینش و تدوین تفسیر روش و نکات قوت وکاستی در آن تنظیم شده، در بخش دوم، به اصل موضوع مورد پژوهش یعنی مبنانی، روشها و گرایش تفسیری مفسر در دو فصل پرداخته شده است. که در این فصول برای علامه مصطفوی یازده مبنا ذکر کرده ایم. در حقیقت این مبانی پایه های تفسیر مفسر و تعیین کننده ی روش ایشان می باشد. روش مفسر بهره گیری از روش نقلی(قرآن به قرآن و قرآن به سنت) و عقلی و ادبی بیانی بوده و گرایش ایشان، اخلاقی و سیر و سلوکی می باشد. در بخش سوم به آراء و نظرات علوم قرآنی علامه که در تعیین روش وی نقش مهمی داشته ؛ پرداخته شده است و بخش چهارم نیز به منابع مورد استفاده مفسر اختصاص یافته است.