جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

غزالی، مسئولیت اخلاقی را به معنای در معرض مواخذه قرار گرفتن بیان نموده است، مؤاخذه به این معنا که در دل او صفتی ایجاد می‌شود که از حق تعالی دور می‌گردد، در نظام فکری غزالی، انسان حتی در رابطه با حکم دل و عزم بر انجام فعل هم، مسئول است. غزالی، با نگاه فردی و جمعی انسان را در مقابل خدا، خود و دیگران مسئول می‌داند. منتهی برای ایجاد این مسئولیت، عامل فعل باید شرایط تحقق عمل را داشته باشد و از عواملی که مانع حس مسئولیت در انسان می‌گردد اجتناب کند. بنابراین غزالی، مسئولیت اخلاقی را دارای مؤلفه‌ها و شرایطی می‌داند، او با پشتوانه محکم آیات، دیدگاههای خود را مطرح کرده است هر چند با توجه به تعلق خاطر غزالی به اشاعره، مبانی فکری او در قبال مسئولیت اخلاقی، چالش برانگیز است و تضادهائی را ایجاد نموده است.

دین مبین اسلام بر دو ویژگی جهانی بودن و خاتمیت استوار است و اقتضای این دو خصلت این است که از هر جهات، زمینه رسیدن به آن اهداف فراهم شود. یکی از مولفه های بزرگ رسیدن به آن اهداف، با توجه به انقطاع وحی و نبوت، جانشینی پیامبر عظیم الشان اسلام است، که مفسر و مبین کتاب الهی و معجزه جاودانی پیامبر آخرالزمان و سکان دار هدایت بشریت باشد. در بیانات رسول مکرم اسلام، عترت پیامبر، به عنوان عدل قران و یکی از دو بال رسیدن به اهداف فوق معرفی شده است؛ لذا علی رغم تاکید قرآن و تلاش پیامبر بر روشن شدن مسئله جانشینی وی، قضیه امامت با توجه به دسیسه هایی که در صدر اسلام به وجود آمد از مسیر خود منحرف و در عرصه های سیاسی و کلامی، بحث از امامت تبدیل به مسئله ای جنجالی و اختلافی شد. این اختلاف ها صدمه های جبران ناپذیری بر پیکره اسلام وارد و آن را از مسیر اصلی خود منحرف کرد؛ تا جایی که امروزه بعد از گذشت چهارده قرن از ظهور آخرین دین الهی، به خاطر همان اختلاف های صدر اسلام، امت اسلام به هفتاد و دو ملت تقسیم شده است. اینجا ضرورت وجود امام و وحدت مسلمانان، حولکلمه واحده، مشخص می شود.