جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از دیر باز مسئله «اراده آزاد» یکی از مباحث مهم در میان اندیشمندان بوده است. امروزه با پیشرفت علوم عصب‌شناسی، دانشمندان این رشته سعی کرده‌اند با رویکرد تجربی به تبیین این مسئله بپردازند. از این رو،‌ بنجامین لیبت و همکارانش با مطالعات آزمایشگاهی بر روی آزمودنی‌ها تحلیل نوینی از فرآیند شکل گیری ‌کنش اختیاری ارائه داده‌اند. آنها با بررسی زمان‌های تغییر نوسانات الکتریکی در مغز، «اراده آگاهانه» و تحریک ماهیچه کشف کرده‌اند که «پتانسیل آمادگی» حدود 400 میلی‌ثانیه پیش از زمان آگاهی از اراده، شروع به تغییرات آهسته کرده و همین سبب اراده فرد به کنش می‌شود. از این رو،‌ لیبت نتیجه گرفته «فرآیند مغزی نا‌آگاهانه، منشأ اراده آگاهانه و کنش اختیاری است». پتانسیل آمادگی پیشین، نوعی چالش برای دیدگاه‌های دوگانه‌انگاری و علیت ذهنی به حساب می آید. از این رو، در این مقاله با مبانی علم‌النفس حکمت متعالیه، به بررسی یافته‌های آزمایش بنجامین لیبت پرادختیم. و با سه تحلیل عقلی شکل‌گیری فرآیند اراده، اقسام فاعلیت نفس و مراتب مادی- مجرد اراده ‌ نظریه بنجامین لیبت را مورد کاوش قرار دادیم.

در این مقاله می‌خواهیم اثبات کنیم که پیامبران الهی، بخصوص حضرت ادریس، اولین کسانی هستند که به مباحث عقلی و استدلالی در مورد حقایق عالم پرداخته‌اند و آنها خاستگاه اصلی تفکرات عقلانی و فلسفی هستند و اینکه برخی مورخان فلسفه، طالس ایونی و به‌تبع آن، فلاسفة یونانی را خاستگاه تفکرات عقلانی و فلسفی معرفی می‌کنند، صحیح نيست. روش ما در این تحقیق، توصیفی ـ تبیینی است. در این مقاله، نخست اقوال و دیدگاه‌های اندیشمندان و فیلسوفان مسلمان را در این زمینه مطرح می‌کنیم. پس از آن، آیات و روایاتی را که می‌توانند مؤید این دیدگاه باشند، بیان خواهیم کرد. در نهایت، دیدگاه برخی مورخان و فلاسفة غربی را دربارة خاستگاه فلسفه بررسی می‌کنیم، که برخی از آنها منصافانه پذیرفته‌اند فلسفه خاستگاه شرقی دارد. اهداف مقاله ارائه پاسخ به برخی منتقدان مسلمان فلسفه می‌باشد که به دلیل خاستگاه یونانی و غیراسلامی فلسفه با آن به مخالفت پرداخته‌اند و پاسخ مناسب به برخی مورخان غربی فلسفه است که منکر وجود مباحث عقلی و فلسفی پیش از یونانیان شده‌‌اند.