جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واکاوی عناصر فرهنگی از رهگذر تدقیق در رمزگان نشانه‌ای و هنجارهای اجتماعی، غایتی است که در رویکرد نشانه‌شناسی اجتماعی دنبال می‌شود. رمزگان نشانه‌ای بیانگر میزان پایبندی افراد به طبقات خاص اجتماع است و همین امر موجب می‌شود تا افراد در صورت تطابق یا عدم تطابق با هنجارهای اجتماع، احساس امنیت یا ناامنی نمایند و در صورت احساس ناامنی، طیف متنوعی از عکس‌العمل‌ها همچون خاموشی، بیش‌تصحیحی، تلافی و سردرگمی را بروز دهند. این جستار با شیوة توصیفی- تحلیلی در آیات مرتبط با دعوت موسی(ع)، ضمن بررسی هنجارهای جامعة آن روز به مطالعة عکس‌العمل‌های فرعون و بنی‌اسرائیل در مقابل دعوت رسول الهی می‌پردازد تا بدین‌ وسیله از یک سو با پیاده‌سازی آن در متن مقدس در راه توسعه این الگو قدم بردارد و از سوی دیگر از منظری نو به بررسی ظرفیت شگرف متون قصص قرآنی در فرآیند معنا‌سازی بپردازد و افق نوینی در تحلیل قصص قرآنی بگشاید. یافته‌ها بیانگر آن است که می‌توان در زمان احساس ناامنی قبل از بروز هر گونه عکس العملی، موقعیتی با نام «پیشاناامنی نشانه‌ای» را مفروض دانست، نیز سطوح قدرت در زمان دعوت موسی(ع) ثابت نبوده و با تغییر و تحول معناداری از فرعون به موسی(ع) انتقال یافته است. در این راستا مواجهه فرعون با هنجارهای متضادی که حضرت موسی(ع) در فراز و نشیب دعوت الهی خویش در جامعه اشاعه داده بود، در قالب عکس‌العمل‌های تلافی‌جویانه متعدد ظهور داشته است. بنی‌اسرائیل نیز در مقابل دعوت توحیدی موسی(ع) گونه‌های مختلف عکس‌العمل همچون خاموشی وسردرگمی را از خود بروز دادند و در این میان عده کمی ایمان آوردند.