جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آرمانشهر درک ذهنی تولید شده توسط هر جامعه نسبت به موقعیت خود در تاریخ و فرهنگ محسوب می‌گردد و یکی از موضوعاتی است که در دوره‌های مختلف، گاه به شکل متن ادبی، گاه به معنای نظامی اجتماعی- سیاسی و گاه مکانی غیرممکن و دست نیافتنی و گاه ممکن مطرح شده است، اما ترسیم آن برحسب زمان و مکان جلوه‌ای گوناگون پذیرفته است. در ایران، از زمان باستان تا تمدن اسلامی، این اندیشه از سوی بسیاری متفکرین و اندیشمندان به صورت های متنوع مطرح شده است که تبیین تصویری روشن از آن، می‌تواند نقش بسزایی در تولید مدل آرمانشهر ایرانی- اسلامی و کاربست آن به عنوان سنجه‌ی میزان مطلوبیت شهرهای امروز داشته باشد. در این راستا، در پژوهش حاضر، آرمانشهر در تمدن ایرانی-اسلامی با اتکا بر آرا نظامی گنجوی، مورد واکاوی قرار گرفته است. هدف اصلی تدوین چارچوب مفهومی دیدگاه این شاعر و اندیشمند در ارتباط با مفهوم آرمانشهر با تاکید بر نقش آن در شهرسازی ایرانی-اسلامی بوده است. از این حیث، با بهره‌گیری از روش پژوهش تحلیل محتوی کیفی، به تبیین مفاهیم آرمانشهر نظامی در منظومه‌ی دو گانه اسکندر‌نامه شامل شرفنامه و اقبالنامه پرداخته شده است. سپس ارتباط میان مفاهیم در مدل مفهومی آرمانشهر ایرانی-اسلامی، با استفاده از تکنیک فراتحلیل بیان گردید. از نتایج کاربست این رهیافت در آثار دیده شده بر‌می‌آید که، آرمانشهر اسلامی- ایرانی، فارغ از ابعاد زمانی-مکانی با مرکزیت انسانِ اوتاد بر مفاهیم حکمت و عدالت استوار است که، به عنوان نمودی ایده‌آل برای شهرهای امروز بر پایه شرایط و زمینه آن‌ها است.