جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بر‌اساس بازتقریری از اخلاق فضیلت، عمل، درست است، تنها اگر چیزی باشد که فاعل فضیلت‌مند در این شرایط انجام خواهد داد. از‌جمله ایرادهای معناشناختی که براین دیدگاه وارد شده، ایراد «درست اما غیر‌فضیلت‌مندانه» است که بر‌اساس آن، خطاست که عمل درست را براساس فعل فاعل فضیلت‌مند تبیین کنیم، زیرا گاهی فرد غیرفضیلت‌مند در شرایطی است که فاعل فضیلت‌مند هرگز در آن شرایط قرارنخواهد گرفت. در پژوهش حاضر، ابتدا به تحلیل این مشکل پرداخته و نشان خواهیم داد که ایراد مزبور ناشی از خلط حوزه تعیین وظایف و ارائه هدایت عملی، با محدوده ارزیابی افعال است، درنتیجه در مقام «هدایت عمل»، عمل درست است، اگر و تنها اگر، چیزی باشد که فاعل فضیلت‌مند در این شرایط تصمیم می‌گیرد، هرچند در مقام «ارزیابی عمل»، این تصمیم ممکن است «قابل تحسین» نباشد. بدین‌ترتیب مواردی وجود دارد که فاعل «باید» عملی را انجام دهد، اما درعین‌حال نمی‌توان عمل او را «درست»، به‌معنای «فضیلت‌مندانه» و «قابل تحسین» دانست. در پایان به ارائه راه‌حل‌های کاربردی‌تری برای رفع این مشکل خواهیم پرداخت.

از اموری که اخلاق کاربردی باید به کمک نظریه‌های اخلاقی به آنها بپردازد، ارائه کدها و وظایف اخلاقی، ارزیابی عملکردها و حل معضلات اخلاقی است. در این رساله نشان داده می‌شود که اخلاق فضیلت، به‌عنوان نظریه‌ای که بیشتر بر منش و شخصیت فاعل تأکید دارد تا فعل و کردار، می‌تواند در جهت وظایف اخلاق کاربردی، موفق باشد. اگرچه برخی منتقدین، قائل به چنین امکانی نیستند. ادعای این رساله آن است که هم وجود قواعد، و هم توجه به حقایق و شرایطِ اخلاقاً مرتبط با هر موقعیت، برای توفیق یک نظریه در مقام عمل لازم‌اند و اخلاق فضیلت، با برخورداری از اصول برآمده از فضایل، و با اتکا بر منش و حکمت عملیِ فاعل فضیلت‌مند، در تطبیقِ این اصول در موارد خاص و تعدیل آنها، بهتر از سایر نظریه‌های اخلاقی می‌توانددر مقام عمل کارآمد باشد.

با مطالعه در تاریخ فلسفه اخلاق چنین به نظر می رسد که عواطف و احساسات از جایگاه مشخص و معینی در فلسفة اخلاق برخوردار نبوده، به طوری که در اکثر موارد از آن به عنوان قوه ای ضد عقلانی و تهدیدی جدی برای زندگی اخلاقی یاد شده است؛ در مقابل، در پاره ای موارد، به عنوان مؤلفه اصلی و اساسی یک نظام اخلاقی مورد توجه قرار گرفته ودر مرکز زندگی اخلاقی واقع شده است. هدف از نگارش این رساله، بررسی نقش عواطف در حوزه های مختلف اخلاقی است. فصل اول شامل کلیاتی در باب معنای اخلاق، فلسفه اخلاق، نظامهای مختلف فرا اخلاق،نظریه های اخلاق هنجاری و بحثی تحت عنوان روانشناسی اخلاق است. و در نهایت معنا و جایگاه عواطف و احساسات و برخی واژه های مرتبط با آن، در اخلاق و روانشناسی مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل دوم به بررسی نقش عواطف در جنبه های مختلف اخلاق می پردازیم: برخی معنای اخلاقی را با ارجاع به عواطف و احساسات تعریف می کنند؛ دیگران ربط و تعلق عواطف و احساسات به چیزی را منشأ پیدایش اوصاف اخلاقی در آن می دانند؛ بسیاری تنها در حوزة معرفت اخلاقی، تعلق عواطف و احساسات را علامت و نشانة وجود وصف اخلاقی و دلیلی بر آن می دانند و در نهایت، برخی دیگر نقش انگیزشی عواطف را در اخلاق مورد توجه قرار داده اند. در پایان، به جمع بندی آراء مختلف در بارة نقش عواطف و نتیجه حاصل از این بحث خواهیم پرداخت.