جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عطار نیشابوری از شاعران نامدار ادب فارسی در قرن هفتم مضامین عرفانی را به صورت گسترده در آثارش وارد کرده است. وی با وجود داشتن مذهب شافعی در آثارش به مدح امام علی(ع) پرداخته است. عطار نیشابوری در آثار خویش در برشمردن صفات و سیره قرآنی امام علی(ع) اظهار ناتوانی کرده، شجاعت و دلاوری ایشان را بی همتا، وجود دین و دنیا را از وجود پربرکت ایشان دانسته و او را سرچشمه فضائل و نیکی‌ها می‌داند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی بر پایه اطلاعات کتابخانه‌ای به بررسی برخی از صفات و سیره امام علی(ع) که سند قرآنی دارند، در آثار ایشان می‌پردازیم. بر اساس یافته‌های تحقیق حاضر برخی از صفات و سیره امام علی(ع) که عطار در آثارش به آن‌ها پرداخته عبارت‌اند از اخلاص و تقوای امام، ذکر داستان لیلة المبیت، بخشیدن انگشتر در نماز به سائل، عظمت مقام امام علی(ع)، وارث و برادر انبیای الهی، امامت امام علی(ع) و مسأله جانشینی و شفا دادن امام.

«جوع» یکی از نمایه‏های اخلاقی و عرفانی ماست که همواره در دو حوزة ادبیات تعلیمی و ادبیات عرفانی مورد توجه بوده است. همه فرق صوفیه در ضرورت «جوع»، به‏عنوان یکی از ارکان اساسی سیر و سلوک اتفاق نظر دارند. در چیستی معنای جوع، گروهی «جوع» را به معنای «به اندازه خوردن» و گروهی آن را معادل «روزه» دانسته‏اند و برخی نیز آن را تا حد «سد جوع» (نخوردن مگر به ضرورت) معنا کرده‏اند. جوع در قرآن کریم وسیله­ای برای آزمایش صابران است. با توجه به اینکه به این مسئله در جوع در قرآن کریم و سخنان بزرگان دین اشاره شده است؛ از دیرباز عرفا جوع را فضیلت اخلاقی می­دانستند و در آثار خود به این مهم پرداخته­اند. یافته­های پژوهش حاکی از این است که همۀ عرفا جوع را وسیلۀ تقرب الهی دانسته­ و از این جهت بدان اهمیت داده­اند وگرنه گرسنگی صرف برای آنها ارزش خاصی ندارد، بلکه جوع را مقدمۀ قرب الهی و به تبع آن مشاهدۀ حق­ دانسته­اند. در واقع هدف اصلی آنان از تأکید بر این موضوع کمک به سالک برای رسیدن به حق‏تعالی و درجات خاص عرفانی بود. با توجه به اهمیت جوع از دیدگاه عرفا و نگرش خاص آنها به این مسأله، مقالة حاضر بر آن است تا دیدگاه عرفا را از ابتدا تا قرن هفتم هجری قمری دربارۀ این مهم بررسی کند و وجوه اشتراک و افتراق دیدگاه­های آنها را مورد بررسی قرار دهد.