جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آبراهام مزلو پدر روان شناسی انسانگرا و روان شناسی فراشخصی ، چهره ای برجسته در روانشناسی محسوب می شود. آرای او در باب انسان شناسی و بطور اخص در مورد سرشت انسان و نیازهای سرشتی بشر تأثیر بسیاری بر نظریات مختلف در علوم مرتبط با انسان داشته است. مزلو معتقد است انسان علاوه بر نیازها (به تعبیر خود مزلو نیازهای کمبود)- نیازهای جسمانی ، نیازهای امنیتی، نیاز تعلق داشتن و محبت ، نیاز احترام و عزت نفس، خودشکوفایی- دارای فرانیازها(یا نیازهای بودن) نیز هست. برای حفظ بقا و نیز رشد ارگانیزم لازم است نیازها ارضا شوند. محرومیت و ناکامی از نیازها موجب آسیب می شود. هنگامی که نیازها تا حدودی برطرف می شوند ، فرانیازها ظاهر می شوند. فرانیازها در واقع نیازهای معنوی انسان یا همان ارزش ها هستند. ارزش ها نیازهای سرشتی انسان هستند و مانند دیگر نیازها اگر ارضا نشوند آسیببه بار می آورند. آسیب ارزشی را فراآسیب می نامد. افرادی که مشغول ارضای نیازهای کمبود هستند در واقع در قلمرو کمبود(D) زندگی می کنند اما کسانی که فرانیازها در آن ها ظهور کرده است وارد قلمرو بودن(B) شده اند. زندگی در قلمرو بودن در واقع زندگی ارزشی و زندگی معنوی است و این زندگی در واقع حیات آرمانی یک انسان است. انسان آرمانی مزلو انسانی است که نیازهای کمبود او تا حدودی ارضا شده است و به مرحله ی خودشکوفایی رسیده است ودر این مسیر پیش می رود و فرانیازها در او بروز کرده است. این فرد خودشکوفا ارزش هایش ، ارزش هایی درونی اند. یعنی این ارزش ها از درون او ، از تجربه های معنوی(به تعبیر عام تر تجربه های اوج) او نشأت گرفته اند و ناشی از تقلید و تعبد نیستند. مزلو معتقد است دو نوع دین بیشتر وجود ندارد. دین اوج گراها و دین اوج گریزها. اوج گرا کسی است که دینش از درونش جوشیده است. دینداری او با جدیت ، عمیق و باطنی است. در حالیکه اوج گریز شخصی است که دینش ظاهرگرایانه و حاصل تقلید و تعبد است. مزلو معتقد است ادیان یکی از عاملان فراآسیب هستند. اول بخاطر تصور بدبینانه ای که از سرشت انسان دارند و ازین رو با ارضای نیازها مخالفت می ورزند.(مزلو در مورد اخلاق نیز چنین نظری دارد. او معتقد است میزان خوب و بد بودن باید بر اساس نیازهای سرشتی باشد.) دوم بخاطر سازمانی کردن تجربه های اوج نبی توسط اوج گریزها و ممانعت از تجربه های اوج شخصی و در نتیجهشخصی بودن دین و باطنی بودن دین که منجر به ظهور تعبد و تقلید و ظاهر گرایی می شود. سوم بخاطر غیرعقلانی بودن باورها و فرامین شان. مزلو معتقد است دینداری حقیقی آنست که فرد به شخصی تجربه های اوج عمیق تر و شدیدتر داشته باشد و بر اثر این تجارب ارزش هایی مثل راستی ، دانایی ، زیبایی ، عدالت و ... برای او درونی شده باشند و مسیر زندگی اش در جهت تحقق این ارزش ها باشد.