جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اسطوره از کهن‌ترین و مهم‌ترین ساخته‌های ذهن بشر است که بنا به اهمیت و تأثیر فوق‌العاده‌اش، از دایرۀ ساخته بودن فراتر رفته و خود مبدل به سازندۀ زندگانی بشر شده‌ است. اسطوره، روایتی نمادین از هستی است که به مسائل کلان و بنیادین از قبیل پیدایش جهان و اجزایش و سرانجامِ جهان می‌پردازد و به رغم نبود پشتوانۀ تاریخی و علمی، برای علاقه‌مندان حقیقتی قدسی، والا و قطعی است. یکی از مهم‌ترین روایت‌های اساطیری در همۀ اقوام و ملل، کیفیت پیدایش مردم است. این اسطوره در میان اغلب اقوام و ملل، با وجود تفاوت‌های فکری، فرهنگی و دینی‌شان، شباهت‌ها و اشتراکات بسیار دارد، از جمله آفرینش مردم در نظام اساطیری آریایی و به‌ویژه ایرانی، شباهت‌های بسیار با روایت آفرینش مردم در میان سامی‌نژادان دارد که برخی تجلّیات آن را در دو دین یهود و اسلام می‌توان مشاهده کرد. در این مقاله به روش تحلیلی ـ توصیفی و بر اساس روایت‌های موجود در منابع ایرانی و سامی به بررسی تطبیقی اسطورۀ آفرینش مردم در این دو نظام اساطیری ‌پرداخته‌ایم. این بررسی نشانگر شباهت‌هایی چشمگیر در آفرینش مردم در این دو نظام متفاوت است؛ به‌ویژه در گیاه‌واره انگاشتن انسان نخستین و از خاک دانستن منشأ او. این شباهت‌ها گاه ناشی از تأثیر و تأثّر طبیعی اساطیر است و گاه نیز از باورهای بنیادین و مشترک بشر که حاصل مشترکات تجارب زیستی انسان‌ها است، ناشی می‌شود.