جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترسیم نسبت باورهای دینی با علوم و نیز نقش آن‌ها در پیشرفت علمی از مهم‌ترین مؤلفه‌های شکل‌دهی و جهت‌دهی تکامل انسان و نیازهای او در حیات دنیا و سعادت اخروی است. در قرآن کریم و روایات به عنوان اصلی‌ترین منابع دین، سیمای علم و معرفت صحیح و راه‌های دست‌یابی به آن ترسیم شده است. با توجه به محوریت شناخت در شکل‌گیری باورهای دینی و علوم، ابتدا هندسه‌ی وسائط شناخت از نگاه آیات و روایات مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این هندسه با دسته‌بندی مناسبات وحی، شهود، عقل، نقل و تجربه مشخص می‌گردد که انکشاف علوم برگرفته از آیات انفسی و آفاقی به نفس ارجاع دارد؛ سپس فرایندهای تولید علم با محوریت این مناسبات مطابق با روایات معصومین(علیهم السلام) مطرح گردیده است. همچنین به برخی از موانع معرفتی نظیر ظن و پیروی از هوای نفس و آرزوهای خالی از واقعیت در پیشرفت انسان و شکوفایی علمی پرداخته شده است. در ادامه با توجه به نقش اساسی نفس و اطوار وجودی آن در پیمودن مراتب معرفت و عمل، مشخص می‌شود که از یک سو علم نیازمند تنسیق و جهت‌دهی تحت هدایت الهی و به وسیله‌ی باورهای دینی نظیر ایمان به غیب، صدق، شکر و نقد است؛ و از سوی دیگر شاخص‌های دینی مطرح شده در روایات نظیر محبت به خداوند، اخلاق، عدل و توجه به نظام‌مندی آفرینش موجب ترفیع معرفتی انسان می‌شود. در نهایت مسئولیت و عاقبت انسان در سیر معرفت، ملازمت تقوی و پیروی از الگوی متجلی در امام، استنباط می‌شود و ثمره‌ی این ملازمت، هدایت و اتصال قلب به کلمه‌ی توحید و روشن‌شدن عقل به نور حکمت است.

شاخص‌ترین چهره دین که امامت را هم در درون خود می‌پروراند و نیز منبعی که معدن همه کمالات و اساس همه خیرات است حقیقت ولایت است. از این رهگذر شایسته است این جریان عمده هستی به درستی شناخته و مورد توجه قرار گیرد. بارزترین و در عین حال کامل‌ترین چهره ولایت بعد از شخص ارزشمند پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم), همانا وجود مبارک حضرت امیرالمومنین علی(علیه السلام) است که تجسّم همه خیرات و تمثّل همه کمالات است. آنچه در پیش رو دارید، نگاهی به کتاب ارزشمند ینابیع الموده لذوی القربی بوده است، که توسط قندوزی با توجه به مشرب و مسلک حنفی ایشان و با رویکرد بررسی فضائل اهل بیت علیهم السلام، به خصوص امام علی علیه السلام نگارش یافته است. نظر به اهمیت موضوع و عنایتی که ایشان به بررسی این بحث داشته است، در این نوشتار به بررسی کتاب ایشان پرداخته و به ذکر چند نمونه از قبیل بررسی احادیث ثقلین، غدیر، منزلت و ... پرداخته ایم. شایان ذکر است که برای تکمیل بحث و از انظار دیگر دانشمندان نیز استفاده نموده ایم، و تلاش کرده ایم تا بحث را با توجه به آیات قرآن تتمیم و تکمیل و مستند سازیم.