جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين نوشتار به دفاع از مختار بودن انسان و ضرورت مسؤوليت پذيري وي مي‌پردازد و ادله عقلي و نقلي اختيار آدمي و رابطه اين اختيار و مسؤوليت را با توحيد افعالي خداوند، که طبق آن همه کارها را خدا انجام مي‌دهد و فاعل مايشاء خداوند متعال است، تجزيه و تحليل مي‌کند. نويسنده سعي دارد مسلک جبرگرايي و تفويض گرايي مطلق را نقد و ارزيابي کرده و مکتب اهل بيت( مبني بر رد جبر و تفويض و اثبات امر بين الامرين را تقويت نمايد. وي در چهار فصل به تبيين ابعاد مختلف جبر و تفويض و توحيد افعالي خداوند و نسبت بين آن دو پرداخته است. در فصل اول کلياتي از مفهوم واژگان توحيد، توحيد ذاتي، توحيد صفاتي، توحيد افعالي، فاعليت طولي، فاعليت عرضي، جبر، اختيار، تفويض، کسب و امر بين الامرين ارائه مي‌شود. در فصل دوم به شرح مفهوم اقسام توحيد، مانند توحيد ذاتي و ادله عقلي مبتني برآن، دليل هاي قرآني و روايي توحيد ذاتي، توحيد صفاتي و ادله عقلي، روايي و قرآني آن، اقسام توحيد افعالي همچون: توحيد در خاتميت و نظريات اماميه، معتزله و اشاعره در اين زمينه، توحيد ربوبي و استدلال عقلي، قرآني و روايي درباره آن، ربوبيت تشريعي يا توحيد در تشريع و حاکميت از منظر قرآن کريم پرداخته شده و نقدي بر ديدگاه‌هاي معتزله و اشاعره در اين مباحث صورت گرفته است. در فصل سوم به رد ديدگاه هاي مبتني بر جبر و تفويض و اثبات امر بين الامرين براساس مذهب کلامي اماميه پرداخته شده و مفهوم اختيار انسان، علل گرايش به تفکرات جبرگرايانه، استدلاهاي جبري‌ها و ادله عقلي و نقلي آنان، مفهوم قضا و قدر الهي و سرنوشت عيني و علمي موجودات، مفسده‌هاي اعتقاد به جبر و پيامدهاي آن، ديدگاه قائلين به کسب و نقد آن و نظريات قائلين به تفويض يا اختيار (معتزليان) و نقد اين ديدگاه، بيان اصول و قواعد اعتزال و نقد تفکرات ماتريديه در مبحث جبر و اختيار و تقويت ديدگاه‌هاي اماميه در زمينه قول به امر بين الامرين بيان مي‌شود. در فصل چهارم و در يک جمع بندي کلي، فاعليت ما و توحيد افعالي خدا (فاعليت الهي) در طولِ هم قلمداد شده؛ بنابراين، بين اختيار و فعل انسان با اراده و فعل خدا، جمع صورت گرفته است.