جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اسلام و يهوديت به عنوان اديان توحيدي، در توحيد افعالي با تمام زيرشاخههاي آن، فاعليت را منحصر در خداي يگانه ميدانند و ساير افعال را در طول افعال الهي، محکوم اراده پروردگار ميدانند. البته دين اسلام و به ويژه مذهب شيعه، توحيد افعالي را بدون اشکال و بي نقص ارائه ميکند؛ ولي دين يهود از ارائه توحيد ناب عاجز است. اين پژوهش در سه بخش به اين مسئله پرداخته است. قرآن و تورات در خصوص توحيد در خالقيت، قائل به بي نيازي آفرينش الهي از مقدمه هستند. همچنين قائل به وجود واسطههاي آفرينشاند؛ زيرا توحيد افعالي، با وجود واسطههايي در خلقت، در تضاد نيست. البته بر اساس قرآن، خداوند هر آن، در آفرينش جهان دخالت دارد؛ ولي بر اساس کتاب پيدايش تورات، خداوند از کار آفرينش دست کشيده، به استراحت ميپردازد. از نظر دانشمندان يهودي، جهان در استمرار هم نيازمند خداست و تمام آفرينش، کار خداي يگانه است و اين همان اعتقاد متکلمان شيعه است. اختيار و آزادي انسان در مکتب تشيع، جزء تقدير الهي است و انسان مفوَّض نيست و نقش واسطه ها در مذهب شيعه شفاف است که به فرمان الهي و در طول خالقيت او ايفاي وظيفه ميکنند. اما يهوديت، سبب تثليث مسيحيت است. در توحيد در رزاقيت، قرآن و تورات، تنها خداوند را روزي دهنده موجودات ميدانند. متکلمان شيعه و يهودي نيز همين ديدگاه را دارند. در توحيد ربوبي، هر دو آيين، افزون بر اينکه آفريننده جهان را يگانه ميدانند، مدبّر جهان را نيز يگانه ميدانند. همچنين هر دو قائل به دوام فيض الهي هستند. اما در مسئله دوام فيض پس از آفرينش، بين تورات (دست کم در ظاهر) و قرآن ناسازگاري وجود دارد. در مسئله شر و جبر و اختيار نيز برخي اشتراکات وجود دارد؛ ولي يهوديان نتوانستهاند در تبيين ارتباط آن با توحيد افعالي به خوبي و زيبايي متکلمان اسلامي و به ويژه شيعه موفق باشند. عجز دين يهود از ارائه توحيد ناب و بدون اشکال را ميتوان به دليل تحريف تورات دانست.