جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله با کمک شرح مفهوم ­سازی­ های عرفا که در اوج هیجانات روحی آنان شکل می­گیرد، به واکاوی سرچشمۀ برخی از شطحیات صوفیه می­پردازیم، از سوی دیگر با تکیه بر نظر دوگانۀ دو مکتب هجویری و مولوی دربارۀ تعبیر کلمۀ بقا در عرفان، برآنیم تا به تعریف روشنی از اصطلاح «الصوفی غیرالمخلوق» برسیم، به دلیل بُعد جهانی و گستردۀ نگاه صوفیه به مسئلۀ بقا و فنا، میکوشیم تا در بخشی از این جستار، گریزی به تطبیق دو شاخۀ عرفانی «اورفه ­گری» در حکمت یونان و عرفان بودایی با عرفان و تصوف اسلامی بزنیم، زیرا که فهم اشتراکات موجود در عرفان­های دیگر تمدن­ها به شناخت و درک هر چه عمیق­تر برخی از اعتقادات صوفیه کمک خواهد کرد، درک مفهوم عبارت «الصوفی غیر المخلوق» نیاز به یک نگرش کلی نسبت به تعابیری همچون کاشف و مکشوف، فقر و غنا و،،، دارد که نگارندگان در راستای نگاه همه جانبه به این مفاهیم و جمع­بندی آنان، به مداقه در آثار طراز اول صوفیه می­پردازند.

حقيقت علم در حكمت متعاليه صدرايي عين حقيقت وجود، بسيط و داراي سلسله مراتب حقيقي است. اگر چه بر مبناي مشرب عرفا حقيقت علم واحد شخصي است و هر علمي‌‌كه خارج از آن واحد شخصي فرض شود، حقيقت علم نيست، بلكه ظهور همان حقيقت است. تأثيرپذيري مسئلة علم الهي و سلسله مراتب آن از متون ديني در نظام حکمت صدرايي بسيار برجسته و مشهود است و مفاهيمي‌‌همچون عنايت، قضا و قدر، که از متون ديني اقتباس شده‌اند، با مراتب علم الهي قابل تطبيق است. در تحليل و بررسي مراتب علم الهي، تحليل کيفيت علم الهي به ماسوا و مباني که باعث تقسيم‌بندي علم الهي به مراتب گوناگون مي‌شود، حائز اهميت است. در ‌اين مقاله مراتب علم الهي با توجه به مباني حکمت متعاليه و ارتباط آنها با يکديگر تحليل و بررسي شده است