جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در تحقیق پیش‌رو سعی شده یکی از چالش‌برانگیزترین پدیده‌های فکری-اجتماعی معاصر با عنوان جنبش‌های معنوی نوپدید از منظر فلسفه اخلاق مورد بررسی قرار گیرد. برای دستیابی به مبانی آموزه‌های اخلاقی در این نوع معنویت‌ها دو پرسش از مطالعات فرا‌اخلاق ذیل بحث هستی‌شناسی مفاهیم اخلاقی و معناشناسی مفاهیم اخلاقی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این مسأله که آیا حقایق اخلاقی‌ای که مفاهیم اخلاقی از آنها حکایت می‌کنند وجود منحاز و مستقل از ذهن انسان‌ها در خارج دارند یا خیر؟ و مسئله دوم اینکه این نوع مفاهیم وقتی در محمول گزاره های اخلاقی قرار می گیرند چه معنایی دارند؟ با بررسی پاسخ به این دو مسئله، دو رویکرد کلی غیرواقع‌گرایی و واقع‌گرایی را شاهد خواهیم بود. جنبش‌های معنوی نوپدید که در بستر پست‌مدرنیسم رشد و گسترش یافته‌اند، و روح حاکم بر پست‌مدرنیسم مثل ذهنیت‌گرایی، ساختارگریزی، عدم قاعده‌مندی را اتخاذ کرده‌اند، با رویکرد ناواقع‌گرایی، تبلور وجودی مفاهیم اخلاقی را در ذهن انسان‌ها قلمداد می‌کنند و همچنین این مفاهیم را مبتنی بر ذهن و احساسات فردی معنا می‌کنند. برای اثبات این دیدگاه، به بررسی مصداقی آموزه‌ها و دیدگاه‌های دو چهره سرشناس معنویت‌های نوین، دیپاک چوپرا و دونالدوالش در دوفصل مجزا پرداخته شده است. در نهایت برای اهمیت موضوع بحث، اشاره‌ای اجمالی به تأثیر رویکرد ناواقع‌گرایانه برشاکله آموزه‌های معنویت‌های نوپدید شده است.

نوشتار حاضر جستاري در نگرش‌ معنويت انسان انگار ديپاك چوپرا است، براي اثبات اين سخن، نيم‌نگاهي نيز به مباني هستي‌شناسي وي شده است. نگرش ايده‌آليستي چوپرا از جهان هستي، تمام قدرت و اختيار را تحت هيمنه ذهن انسان قرار مي‌دهد و تمام شئون خدایی را به نفع انسان مصادره می‌کند و در نهایت انسان را در مسند خدایی می‌نشاند. بر اساس این ديدگاه، تمامي مفاهيمي كه چوپرا آنها را در آثار خود براي تعريف انسان استخدام كرده، به راحتي قابل تبين است. در بخشي از اين نوشتار، به يكي از اين مفاهيم محوري با عنوان انسان خلاق اشاره شده است كه با تحليل اين مفهوم مي‌توان به جايگاه انسان به عنوان خالق واقعيت هستي در نزد چوپرا پي برد. مشاركت انسان در پديده‌هاي تكويني عالم، بساطت وجودي خدا را در يك سير پويشي قرار مي‌دهد. چوپرا به عنوان يك انسان‌گراي افراطي از انسان‌گراهاي ملحد مكتب تكامل‌گرايي پيروي مي‌كند. از ويژگي‌هاي برجسته چوپرا پيوند ميان معنويت و ماده است كه با تبيين و تحليل وجودي انسان بر حول سه بعد جسم، روح و ذهن و ارتباط آن‌ مي‌توان به نظام معرفتی چوپرا پي برد. دستیابی به سلامتی به عنوان رسالت تعالی‌جویانه‌ی انسان بر اساس این سه بعد، بخش نهایی این مقاله را تشکیل می‌‌دهد.