جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

همواره یکی از دغدغه های اندیشمندان علوم انسانی، مباحث معرفت‌شناسی بوده است؛ هر چند درباره مبانی و رویکرد آن اختلاف دارند. پس از رنسانس، در غرب دو دیدگاهِ اقتصاد سرمایه‌داری و جامعه‌نگری روی مباحث معرفت‌شناسی تأثیر گذاشت. اما معرفت‌شناسی براساس مبانی اسلامی و از دیدگاه متفکران مسلمان، مبدأ هستی‌شناسانه‌ و وجودشناسانه دارد. اندیشمندان مسلمان، به‌ویژه فارابی، باتوجه به جامعیت‌نگری که درباره معرفت‌شناسی دارند، خاستگاه معرفت را سرچشمه گرفته شده از امور و متأثر از عوامل گوناگونی می دانند؛ از‌این‌رو، نقش عقل و عوامل غیبی در معرفت‌شناسی فارابی، جایگاه ویژه‌ای می‌یابد. معرفت‌شناسی فارابی براساس اصل وجود‌شناسانه است و از ابزار حس شهودی، عقل و وحی بهره می‌برد. اهمیت منابع معرفت‌شناسی فارابی در برجستگی نقش عقل، جهان غیب و اجتماع در آن است. عوامل تأثیرگذار بر معرفت از دیدگاه فارابی، دربرگیرنده عالم غیب، نوع غایت‌نگری، علل اجتماعی فرهنگی، تعلیم و تربیت، پایگاه اقتصادی، فضای سیاسی−اجتماعی، صفات نفسانی، جهان‌بینی، کنش های میان فردی و اراده افراد است.

این رساله مشتمل بر یک مقدمه و پنج فصل است. در مقدمه، موضوع تحقیق،‌ضرورت پژوهش، پرسش اصلی و فرعی تحقیق،‌ فرضیه های تحقیق، پیشینه پژوهش، روش تحقیق، مراحل تحقیق و پژوهش ،‌ سازماندهی پژوهش،‌ مشکلات و محدودیتها،‌بیان شده است. فصل اول، با عنوان معنا شناسی معجزه حاوی دو گفتار است: در گفتار اول، تعریف اعجاز در لغت و در اصطلاح متکلمان،‌ و در گفتار دوم ، تعریف معجزه در قرآن که در برگیرنده آیه و آیات،‌بینه و بینات،‌سلطان و برهان و تحلیل آنها مورد تبیین و بررسی قرار گرفته است. فصل دوم: تحت عنوان تحلیل مبانی کلامی اعجاز در برگیرنده چهار گفتار می‌باشد: درگفتار اول، تعریف کلمه عادت در لغت و اصطلاح ، و تبیین واژه خرق عادت در لغت و اصطلاح اندیشمندان اسلامی، بررسی خرق عادت از دیدگاه متقدمان،‌اشاعره، معتزله، امامیه،‌حکما و فلاسفه، و تقریر جدید از منظر حکما و اشاعره، نارسایی تعریف معجزه به خرق عادت و ...،‌ گفتار دوم: تعریف تحدی در لغت و اصطلاح متکلمان و بررسی مناقشه در قید تحدی و ... و در گفتار سوم،‌ تعبیر عجز از هماوردی در تعریف معجزه، اختلاف در تعذر جنس و وصف و در گفتار چهارم تحلیل تقارن زمانی معجزه یا هماوردی، مورد بحث قرار گرفته اند. فصل سوم با عنوان تطبیق مبانی کلامی معجزه بر قرآن حاوی مباحث زیر می‌باشد: تطبیق خرق عادت، بررسی و نقد ادله منکرین خارق العاده بودن قرآن، تطبیق هماورد طلبی بر قرآن، بررسی مبانی متکلمین در هماورد طلبی قرآن، بررسی نحوه تحدی قرآن، دیدگاه علامه طباطبایی،‌دیدگاه مصباح یزدی، بررسی دیدگاهها در مرجع ضمیر مثله، تطبیق مبانی متکلمان در پاسخ به هماورد طلبی.فصل چهارم: تحت عنوان «پندار ها و تردید ها در عدم معارضه با قرآن» متضمن مطالب زیر می باشد: پندارها و تردید ها در عدم معارضه با قرآن؛ بررسی نسبت صحت معارضه به معارضین؛ معارضه در عصر پیامبر، معارضه پس از وفات پیامبر خدا، معارضه درعصر حاضر، معارضه با قرآن در شبکه اینترنت، اشکال های کلی بر معارضه ها.فصل پنجم: با عنوان « نگاهی به وجوه اعجاز قرآن» به تبیین مباحث زیر پرداخته است: پیشگفتار بحث، بررسی اعجاز در فصاحت، و بلاغت قرآن، اسلوب بدیع و اخبار ازغیب درقرآن، اخبار گذشتگان، اخبار از مکنونات قلبی دیگران، اخبار از آیندگان، عدم اختلاف در قرآن، تحدی به عدم اختلاف، محور عدم اختلاف در قرآن، عدم اختلاف در مطالب قرآن، عدم اختلاف در معارف، عدم اختلاف دلیل بر خرق عادت، جامعیت معارف قرآن، امی بودن آورنده آن، اعجاز علمی قرآن( قرآن و جاذبه عمومی، جهان، قرآن و بادهای تلقیح کننده، قرآن و زندگی در کرات دیگر، نظم علمی در ساختمان قرآن، اعجاز عددی قرآن)، نظریه صرفه، و نقد آن در اعجاز قرآن.و در پایان هر فصل و گفتار، نتیجه و خلاصه بحث آورده شده است.