جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توانایی کشیدن خط تمایز دقیق بین هستومند‌های مشاهده‌پذیر و مشاهده‌ناپذیر در نظریه‌های علمی به عنوان موضوعی مورد مناقشه در بین دو دیدگاه مخالف واقع‌گرایی علمی و پادواقع‌گرایی هنوز یکی از موضوعات باز در فلسفه علم می‌باشد. یکی از استدلال‌هایی که به نفع واقع‌گرایان ارائه شده است مدعی است که نمی توان علی‌الاصول خط تمایزی بین این هستومند‌ها کشید. از طرف دیگر پذیرش انسجام دیدگاه پادواقع‌گرایی به نوعی مستلزم پذیرش تمایز بین هستومند‌های مشاهده‌پذیر و نامشاهده‌پذیر می‌باشد. اگر به هر وسیله‌ای این تمایز به صورت اصولی رد شود نتیجه آن عدم انسجام دیدگاه پادواقع‌گرایی خواهد بود. پادواقع‌گرایان برای دفاع از انسجام دیدگاه خود مبهم بودن مفاهیم مشاهده‌پذیر و مشاهده‌ناپذیر را مطرح می‌کنند. در این نوشتار تلاش خواهیم کرد تعبیری از منطق خطی را معرفی نماییم که با به کار بردن آن می‌توان وضوح بیشتری به محل نزاع بین واقع‌گرایان با پادواقع‌گرایان در مورد ناسازنمای ابهام بخشید. نشان خواهیم داد که اگر تعبیر مورد نظر در ناسازنمای ابهام به کار گرفته شود به صورت منسجم تری می توان ادعا کرد که بر خلاف نظر پادواقع‌گرایان مبهم بودن مفاهیم مشاهده‌پذیر و مشاهده‌ناپذیر به نفع دیدگاه آنها نخواهد بود.

در این مقاله به تبارشناسی مفاهیم حکم، گزاره و جمله-نشانه و نحوه موضوعیت یابی آنها در منطق در خلال دو جریان اصلی مطالعات منطقی در قرن نوزدهم میلادی می پردازیم. این دو جریان را می توان سنت جبری، که منطق را نوعی از جبر و حساب قلمداد می کند، و سنت نظریه استنتاجی، که استنتاج را جدا از جبر و بنیادی تر از آن می داند، نامید. ما در این مقاله از کانت آغاز می کنیم که تلاش او برای تفکیک منطق از متافیزیک نقش عمده ای بر هر دو جریان داشته است و همچنین پژوهش های او در مورد حکم و انواع آن را می توان نقطه شروع نظریه سنت اسنتاجی دانست. نشان می دهیم که چگونه در یک سنت منطقی مفهوم حکم و در قدم بعدی گزاره مفاهیم مرکزی منطق قلمداد می شوند و در سنتی دیگر مفهوم جمله و به تبع آن مفهوم فرمول درست­ساخت و قواعد معطوف به آن محور مطالعات منطقی را شکل می دهد. سیر این تحولات را درآرای کانت، بولتزانو، بول و فرگه پی خواهیم گرفت و نهایتا به تحلیل دیدگاه پدیده شناسانه هوسرل از ماهیت مفاهیم مذکور و نسبت آنان با منطق خواهیم پرداخت.

کانت منطق را به دو حوزه کلی منطق عمومی و منطق استعلایی تقسیم می­کند. منطق عمومی نسبت به اعیان خنثی است و صرفا قواعد انسجام خود اندیشه و از این رو صرفا شرایط سلبی حقیقت را بیان می­کند. اما آیا اصل طرد شق ثالث که می­گوید از بین یک گزاره و نفی آن یکی درست است یک شرط صرفا سلبی برای حقیقت است؟ در این مقاله نشان می­دهیم که چنین نیست. در این راستا هم به لحاظ تاریخی به برهان کانتور اشاره می­کنیم و هم به تحلیل ماهیت این اصل با استفاده از پدیده­شناسی استعلایی می­پردازیم. با مقایسة دیدگاه­های مهم ارائه شده دربارة این اصل یعنی دیدگاه­های هوسرل، براوئر و هیتینگ، و همچنین از خلال تحلیل قصدی ادات نفی از آن رو که در اصل طرد شق ثالث فراخوانده می­شود، نسبت این اصل با منطق صوری را مورد بحث قرار می­دهیم.

چکیده ندارد.

هدف از انجام این پژوهش مطالعه و بررسی شکر و مصادیق آن در آثار مولوی و عطار می‌باشد. این پژوهش به روش کتابخانه‌ای صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان داد که هر دو شاعر در آثار خود به میزان بسیار به موضوع شکر و کفران نعمت پرداخته‌اند. همچنین هر دو شاعر دیدگاه های خود را در باره‌ی موضوع شکر و کفران نعمت به آیات و روایات استناد کرده‌اند اما استناد به آیات و احادیث در مثنوی معنوی به مراتب بسیار بیشتر و مفصل‌تر از آثار عطار بوده و عطار تنها اشاره‌ای مختصر به مفاهیم قرآنی داشته در حالی‌که مولوی مفاهیم و قصص قرآنی را خیلی مشروح و کامل شرح داده است. آشنایی و تحقیق و معرفت به موضوع شکر تأثیر مهمی در زندگی انسان دارد، و موجب می‌شود که جایگاه منعم بیشتر شناخته شود و اعتماد انسان به منعم بیش از اعتماد انسان به نعمت باشد، و از کفران و ناسپاسی پرهیز کند. گستردگی بحث شکر در آثار مولوی و عطار بیانگر اهمیت سپاسگزاری در متون دینی و عرفانی است. لذا در آثار این دو شاعر مصادیق شکرگزاری و ناسپاسی و تأثیر آن در افزایش و نابودی نعمت به خوبی مورد تحلیل قرار گرفته است.