جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رخداد انقلاب اسلامی ایران به عنوان رویدادی کم نظیر در سالهای پایانی قرن بیستم توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب نمود، از این رو برای مطالعه این پدیده از نظریات و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شد. اکثر این نظریات به چرایی رخداد انقلاب معطوف گردید و چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلامگرا به طور نظامند، کمتر مورد توجه قرار گرفت و شاید علت آن در نارسا بودن این نظریات در بیان این نکته است. تحلیل گفتمان بویژه خوانش لاکلا و موف، به دلیل دارا بودن قابلیت تحلیل موضوعات کلان اجتماعی فرصت ویژه ای را برای تبیین چرایی چیرگی و افول گفتمانها به طور نظامند و هدفمند در حوزه مطالعات جامعه شناسی سیاسی فراهم آورده است. کارویژه های بکار گرفته شده از گفتمان لاکلا و موف در این پژوهش به خوبی توانسته است چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلامگرا را در انقلاب اسلامی ایران تبیین نماید.

دوره حکومت آل بویه در فاصله زمانی بین سالهای 320ه ق تا 447 ه ق/ ا 932 م تا 1055م/ بوده است. آل بویه از دودمانهای دیلمی و شیعه ایرانی پس از اسلام است، که در بخش مرکزی و غربی و جنوبی ایران و عراق فرمانروایی می کردند. آنها دارای تباری دیلمی بودند، و مدتی در حدود 127 سال فرمانروائی کردند. ایالت های فارس و کرمان محدوده حکومتی علی بن بویه دیلمی (عمادالدوله) موسس این سلسله بود. اوج عظمت و پیشرفت دولت آل بویه در زمان عضدالدوله دیلمی (فناخسرو) می باشد، که قلمرو حکومت وی، فارس، عراق و خوزستان را در بر می گرفت. بررسی وضعیت اقلیتهای دینی (مسیحیان، یهودیان، زردتشتیان و صابئیان) در زمینه های اجتماعی و مذهبی، سیاسی، علمی و فرهنگی و اقتصادی در دوره آل بویه موضوع پژوهش حاضر خواهد بود.از باشکوه ترین دوره های تاریخی ایران بعد از اسلام دوره آل بویه است، که در سایه تساهل و تسامح مذهبی امرای آن، اقلیتهای مذهبی در کنار مسلمانان به عنوان قشر حاکم در جامعه اسلامی، توانستند، در بیشتر زمینه های گوناگون ذکر شده تاثیرگذار باشند، و در شکوفائی آن سهیم باشند. در زمینه علمی و فرهنگی، در نتیجه تبادل افکار، ترجمه متون یونانی –سریانی و رومی به عربی، بحث و جدل های کلامی و حمایت از دانشمندان و عالمان، آنان توانستند دوره ای را به وجود آورند که از آن به عنوان «رنسانس علمی و اسلامی» یاد می شود. در زمینه های اجتماعی و مذهبی آنها تا اندازه ای توانستند بدون ترس و واهمه، آداب و رسوم مذهبی و اجتماعی خود را به جا آورند. در زمینه سیاسی، اقلیت های دینی توانستند در کارهای دیوانی و اداری هم گام با مسلمانان در پیشبرد امور سیاسی کشور سهیم باشند. در زمینه اقتصادی نیز اقلیت های دینی به خصوص یهودیان نقش عمده ای را ایفا کردند. به طوری که توانستند در تجارت، صرافی، مبادلات و خرید و فروش کالا سهم عمده ای را ایفاء نمایند.

نام: حسن نام خانوادگی: رحیمی کوجانعنوان:برنارد لوئیس و مسئله اسلام؛ با تاکید بر اسلام سده های میانه استاد راهنما: دکتر ناصر صدقیاستاد مشاور: دکتر رضا دهقانی مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشدرشته: تاریخگرایش: عمومی جهاندانشکده: حقوق و علوم اجتماعیدانشگاه: تبریزتاریخ فارغ ‌التحصیلی: تابستان 1395 تعداد صفحه: 152کلیدواژه‌ها:برنارد لوئیس،اسلام،مسلمانان،غرب،بنیادگرایی،شیعیانچکیدهدر این پایان نامه برنارد لوئیس و مساله اسلام با تاکید بر اسلام سده های میانه مورد تحلیل و نقد قرار گرفته است. در پی پاسخ به این سوال که مهمترین شاخصه ها و عناصر نگرشی برنارد لوئیس نسبت به اسلام چه چیز های هستند؟ همچنین بر اساس نظریه تبارشناسی و دیرینه شناسی فوکو بررسی شده است. برنارد لوئیس (1916.م.) از شرق شناسان حوزه مطالعات اسلام است. لوئیس اسلام را از درون آن مطالعه و به چالش کشیده و اسلام را یک آیین ترکیب یافته از آیین های یهودی، مسیحی و حنفا می داند. وی تمامی مسائل و مشکلات و عقب ماندگی‌های بوجود آمده در سرزمین‌های اسلامی را نه از سوی خود مسلمانان بلکه، از طرف اسلام می‌داند. لوئیس در مطالعه های خود اسلام را یک تمدن دانسته و گسترش اسلام را با کمک شمشیر می داند. به خاطر جهانی بودن، تعارض بین اسلام و مسیحیت از زمان جنگ های صلیبی آغاز شده و برخورد بین این دو تمدن در آینده اجتناب ناپذیر است. به عقیده وی تمدن اسلامی امروزی، پویایی خودش را از دست داده و چیزی برای عرضه کردن ندارد. در عین حال غرب باید همیشه مراقب اسلام و مسلمانان باشد، چرا که هم از سوی اسلام گرایان (بنیادگرایان) و هم از سوی اسلام گرایان غرب ( گرایش به اسلام از سوی غربی ها) تهدید می‌شود. بروز حوادث و آشوب ها از سوی مسلمانان علیه غرب (اقدامات تروریستی) در دوره معاصر گویای این تهدید هستند. لوئیس اسلام سده های میانه را یک شکاف در بدنه اسلام می داند. شکافی که از سوی نهضت اسماعیلیان و در قالب مذهب تشیع به وجود آمد. وینهضت اسماعیلیان را یک انقلاب فکری و اجتماعی دانسته که برای اولین بار شیعیان در طول تاریخ به یک سازمان منسجمی دست یافته و اصول عقاید و اعتقادات خود را در قالب این نهضت گسترش دادند. مهدویت حاصل تضاد اندیشه ها و تفکرات در سرزمین عراق است، چون در شبه جزیره عربستان مهدویتی نبود. بحث منجی یا (منجی گرایی) یک عقیده مسیحائی است که توسط اسماعیلیانشیعه مذهب سازماندهی گردید.

سنجش و آزمایش، لازمة ترقی و پیشرفت هر علم و فنی است. دانشمندان به فراخور رشته خود، اصولی برای نقد برشمرده و برکاربست آنها در نقدهای علمی تأکید کرده اند. اما آیا به راستی در باب نقد تاریخی هم چنین است؟ آیا نقد تاریخی، علمی و اطمینان بخش است؟ اینها پرسش هایی است که ذهن هر پژوهشگر و ناقد تاریخی را به خود مشغول می کند. باید اعتراف کرد که علم تاریخ دچار ضعف مفرط در حوزة نقد تاریخی و ادبیات آن بیمارگون است. هنوز درعرصة نقادی و اصول و موازین نقد و شناخت الگوها و معیارهای آن در آغاز راهیم. بنابراین، هر پژوهشی در این باره، خود پرتوی به این راه پرمخاطره و ناهموار است. این مقاله، برآن است تا در باب نقد تاریخی پرسش گری کند و درصدد پاسخ به پرسش های مذکور برآید. آنچه در این مقال در خصوص موازین و اصول نقد گفته می شود، نه سخن آخر و تام، بلکه دانسته ها و پیشنهادهای نگارنده است تا شاید بابی گشوده شود و فروغی بر پهنة نقد تاریخی بتابد.

یکی از مهم ترین موضوعات اندیشه دکتر داوری، غرب و غرب زدگی و شرایط مواجهه و اخذ و اقتباس از غرب است. وی در نگاه کلی گرایانه خود غرب را دارای هویتی می داند که در مواجهه با آن نمی توان گزینشی عمل کرد و مثلاً چیزهایی را از آن اخذ کرد و چیزهای دیگری را طرد کرد. به نظر داوری غرب یا غربی شدن تقدیر جمعی ماست اما آن چه اهمیت دارد توجه به مبانی و اصول غرب در مواجهه با آن است. در مواجهه با این امر کلی بحث در دموکراسی، آزادی و توسعه از اهمیت محوری برخوردار است. وی دموکراسی جدید غرب را نوعی دموکراسی مجازی و البته ناگزیر می داند که مبتنی بر حق طبیعی است و اساساً داوری ما را به توجه به مبادی این دموکراسی تذکر می دهد. داوری خود را منتقد دموکراسی غربی دانسته ولی نقد خود را نه مبتنی بر مبانی ایدئولوژیک خاص بلکه ناظر به امید و امیدواری به ظهور تفکر معنوی تلقی می کند. اما آزادی نیز به نظر وی نه بی قید و شرط بلکه حقیقت و به تعبیری عبودیت است. داوری تلقی نظریه اش در باب آزادی، به عنوان نظریه ای فاشیستی را ناشی از خلط مراتب سیاست و فلسفه می داند. در باب توسعه، وی توسعه را رشد و پیشرفت علم و برقراری نظام روابط و مناسبات خاصی می داند و این نظم، نظم جهانی و واحد است و لذا همگی در نهایت به یک مقصد می رسیم که همان جهان وهمی تکنیکی است. هدف این مقاله نشان دادن این مطلب است که در اندیشه دکتر داوری غرب یک کل حاصل از ترکیب اجزایی نظیر دموکراسی، علم، آزادی، مدرنیته و ... نیست بلکه یک کل است و در مواجهه با غرب بایستی به درهم تنیدگی این مقولات به عنوان یک کل توجه داشته باشیم.