جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پایه‌ی علمی عرفای بزرگ با خداپرستی و انس با قرآن آغاز می‌شود و روزنه‌ای تازه را از حیات معنوی به روی آنان باز می‌کند. شیخ محمود شبستری، عارف بی‌نظیر با ستایش معبود بی‌همتای خود چنین بیان می‌دارد که وقتی نخستین قدرت الهی ظاهر شد و آن به قلم الهی منسوب گردید و به وسیله‌ی آن هزاران نقش بر صفحه‌ی عالم عدم پدید آورد، آن نیز به خاطر فضل و پرتوی از نور ملکوتی و اسماء الهی بود که توانست دو عالم دنیا و آخرت و کائنات از جمله: انس و جنّ، تمام موجودات و هر آنچه در آن است را خلق نماید. شیخ محمود شبستری در اشارات خود از ناتوانی عقول درباره‌ی شناخت ذات الهی سخن رانده است، او در اندیشه‌هایش خدا را واحدی مطلق قلمداد می‌کند. وی عقیده دارد معرفت ذات الهی نصیب کسانی می‌شود که دل را آینه‌ی جمال خدایی می‌دانند و ظهورش را عین پنهان شدنش دانسته و مخفی بودن او را عین ظاهر شدنش معرّفی می‌نماید و آن مظاهر در سایه‌ی صفات جمالی و جلالی حقّ پدیدار گشته است. شبستری بر این باور است که کشف حقیقت مطلق و شهود حقّ تعالی برای کسی ممکن است که روحِ پاک داشته باشد و همه‌ی اشیا را هیچ دانسته و به عظمت الهی اقرار کند؛ زیرا روح، با صفات گوناگونی که دارد یک واحد حقیقی است و هیچ‌گاه صفات زیاد، موجب نفی وحدت ذات خداوندی نمی‌شود و آدمی به خوبی درک می‌کند که صفات حق تعالی منافاتی با وحدت راستین ندارد، لذا وحدت وجود جایگاه رفیع و ارزشمندی دارد، که شبستری در لابه‌لای عرفان خود آورده است. همان وجود حق است و وجود و خدا یکی هستند و به معنای حقیقی فقط خدا، موجود است و عارف بزرگ با قریحه‌ی معنوی خود مسأله‌ی وحدت و کثرت را که از مسائل پیچیده و دشواری می‌باشد؛ به شیوه‌ای مطلوب و با بیان دلنشین در آثار ارزنده‌ی خود به تصویر کشیده و نیز آن را در عرفان نظری و عملی خود به خوبی بیان کرده است. واژگان کلیدی: شبستری، تجلّی خدا، عرفان، وحدت وجود، کثرت وجود.