جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«لا حدّیت ذات باری‌تعالی»، یعنی بساطت خدای متعال از وجود و عدم، یعنی ذات باری‌تعالی محدود به هیچ حدی نیست، به هیچ اعتبار؛ نه آغاز و پایان، نه فقدان ذاتی و نه محدودیت کمالی. لا حدّیت، اساس توحید بوده و بنا به فرمایش امام رضا(علیه‌السلام‌) نظام توحیدی ما بر اساس آن بنا شده است. بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(رحمة‌الله‌علیه)، دلیل این لا حدّیت این است که موجودات محدود، باید به یک موجود نامحدود منتهی شوند وگرنه دور یا تسلسل پیش می‌آید. طبق نظر علامه طباطبایی(رحمة‌الله‌علیه) نامحدود بودن خداوند، لوازمی دارد. نخست اینکه موجود نامحدود، واحد است، دیگر اینکه موجود نامحدود، قاهر بر ما سوی الله است.

عقود در یک تقسیم بندی، به عقود «معاوضی» و «غیر معاوضی» تقسیم می شوند و هر کدام آثاری ویژۀ خود دارند که لزوماً نمی توان آن را بر دیگری حمل نمود. با این حال، برخی عقود خصایص و ابعاد منحصر به فردی دارند که نقش آن ها را در بین عقود معاوضی و غیر معاوضی با ابهام روبه رو می سازد. نوشتار حاضر با نظر به جایگاه ویژۀ «عقد نکاح»، بر آن است تا ماهیت و آثار این عقد را در دایرۀ شمول عقود معاوضی و غیر معاوضی بررسی نماید. آنچه بیان این ماهیت را با تردید مواجه می کند، حمل برخی نهادهای حقوقی از جمله مهریه، نفقه، حق حبس و تمایز نکاح دائم از موقت، بر ارتباط عقد نکاح با عقود معاوضی است. با تردیدهایی که در این باره ایجاد می شود، نمی توان به طور کامل به معاوضی بودن عقد نکاح استناد نمود. برای تحلیل ماهیت و آثار مترتب بر آن باید به تحلیل دقیقی پرداخت و ابعاد مهم آن را موشکافی نمود؛ چه اینکه با این تردیدها در بیان ماهیت عقد نکاح از حیث معاوضی بودن یا نبودن، شاید بتوان به شقّ سوم نیز دست یافت که در این مقاله بدان خواهیم پرداخت.