جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشتار برای درک بهتر مفهوم دل و فهم جایگاه آن در حکمت و عرفان اسلامی به خصوص در اندیشه مولوی، ابتدا قرآن، احادیث و آراء و عقاید بزرگان اندیشه نقل و بررسی شده سپس با تکیه بر اهم ابیاتی که در مثنوی آمده و در آنها از دل و احوال آن سخن رفته، سعی شده است دیدگاه این عارف بزرگ روشن گردد.از نتایج مهم گفتار حاضر آن است که دل یا قلب از منظر قرآن و روایات عرفای بزرگ اسلامی، اصل و اساس و همه چیز انسان است، اگر دل نباشد انسان جماد و هیچ است. ارزش انسان در پرداختن به دل و صاحب دل بودن اوست و صاحب دلی انسان در تحصیل انقطاع از اغیار و متوجه کردن قلب به سوی حضرت حق است و ارباب قلوب میدانند که قلب با انقطاع در مقام سلوک مصداق واقعی «عرش رحمان» میگردد.

این تحقیق به هدف تبیین اعتبارسنجی حدیث در امور عقیدتی، بیان نقش حدیث در تأسیس، شکل‌گیری و تکمیل کلام امامیه تا پیدایش ماتریدیه به روش توصیفی- تبیینی تدوین شده است. با پژوهش در نصوص وارد از پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) به دست می‌آید که سنگ‌بنای مسائل کلامی امامیه در زمان ایشان نهاده شد و حضرت در کنار ابلاغ وحی به تبیین مسائل اعتقادی می پرداختند. بعد از رحلت ایشان با توجه به گسترش اسلام، مسائل کلامی متعددی در زمینه های توحید، عدل، امامت و ... پدید آمد. معصومین (علیهم‌السلام) و شاگردان آن‌ها در دو دوره شکل گیری و تکمیل کلام امامیه به تبیین، توجیه و دفاع از تعالیم دینی از طریق آموزش، بیان عقیده صحیح، پاسخ‌گویی به سوال ها و شبهات به صورت فردی و جمعی، پیش بینی برخی بحران‌های اعتقادی و مواجهه به موقع با آن ها پرداختند. معصومین‌(علیهم‌السلام) با معرفی عقل به عنوان حجت باطنی به تبیین معارف دینی پرداختند و روش استدلال در آن‌ مسائل را آموزش دادند. البته در برخی مسائل مانند نام و تعداد ائمه، رجعت، مباحث مربوط به توحید و معاد چاره ای جز بهره جویی از نص وجود ندارد. بهره‌‌جویی از نصوص برای اثبات امور عقیدتی نیز در عصر غیبت ائمه (علیهم السلام) جز در موارد یقینی روا نیست.