جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه سعی شده است در مورد حکیم عارف محمد حسین غروی اصفهانی معروف به کمپانی و نمود عرفان در اشعار او و مشرب فکری و ادبی اش بحث شود. او از مشایخ عرفا و حکما و فقها و اصولیین است که سطوح را خدمت استادانی همچون شیخ حسن تویسرکانی تحصیل کرد و آنگاه در علوم شرعیه در حوزه ی سید محمد فشارکی اصفهانی ، شیخ آقا رضا همدانی و بالاخص آخوند خراسانی به کمال رسید.علوم عقلی را نیز در خدمت شیخ محمد باقر اصطهباناتیآموخت. ایشان از پیروان مکتب ملاصدرا و مشرب او ممزوجی است از مبانی مشائی با معارف اشراقی آمیخته با آموزه های نبوت و ولایت. شاید او یکی از قوی ترین شاعران دوره‌ی بازگشت ادبی باشد. او شاعری عارف است که مضامین عرفانی در سروده‌هایش موج می زند بیشترین مضمون اشعار ایشان عشق است.

هدف رساله ی حاضر آن است تا به بررسی و نقد اشعار پروین اعتصامی که از بزرگ ترین شاعران ادبیات فارسی مخصوصاً در دوران معاصر است ، از حیث اخلاق و مسائل اخلاقی بپردازد و با توجه به این که تا کنون هیچ اثری که به بررسی و نقد این موضوع در کل دیوان پروین پرداخته باشدگرداوری نشده است ، نگارنده به تفحص و تحقیق ، شناسایی منابع و مآخذ ، فیش برداری ، تحلیل مطالب و دسته بندی آن ها پرداخته است تا موقعیت و جایگاه ممتاز این شاعر را در ادبیات تعلیمی بیشتر نمایان سازد و منبعی برای شناخت بیشتر این شاعر گران قدر معاصر فراهم آورد و در پایان این گونه نتیجه می گیرد که دیوان پروین اعتصامی اثری تعلیمی و طبق بررسی های انجام شده ، حاوی هفتاد و یک نکته ی اخلاقی است که سی و سه تای آن ها جزء ناپسندها و سی و هشت تای آن ها جزء پسندهای اخلاقی می باشد . پروین در بیان این مضامین – چه پسندها و چه ناپسندها - از کلام وحی و تعالیم اسلامی بهره گرفته و این نکات را با بسامدهای مختلف در دیوانش مطرح نموده است .

آثار بزرگان ادب پارسی اعم از شیعه و سنّی به ذکر اقوال و احوال و حکایات ائمه ی اطهار(ع) مزیّن است. ابوحامد محمّد غزّالی عالم و عارف نامی اهل سنّت از جمله ی این بزرگان است که در آثار خود به بازتاب سیمای امامان معصوم (ع) پرداخته است. تبیین سیمای ائمه ی اطهار (ع) در آثار غزّالی می تواند در شناخت خطّ فکری بزرگان اهل سنّت آن روزگار موثر باشد. رساله ی حاضر در دو فصل سامان یافته که در فصل نخست ناظر به پژوهش های معتبر، روزگار و احوال و آثار غزّالی مورد تحلیل قرار گرفته و بررسی روایات و حکایات مربوط به ائمه ی اطهار (ع) در آثار ادبی غزّالی با تأکید بر کیمیای سعادت، موضوع جستجوی فصل دوم بوده است. از آنجا کهإحیاء علوم الدین مهم ترین کتاب غزّالی و شکل مفصّل تر کیمیای سعادت به شمار می آید، در تحلیل ها و نتیجه گیری ها از این اثر نیز غفلت نشده است. نوشتار حاضر با تکیه بر مستندات و شواهد به توصیف و تبیین سیمای ائمه ی اطهار (ع) پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که اگر چه غزّالی در مواردی براساس اعتقاد اهل سنّت و از روی تعصّب مطالبی نه سزاوار برخی امامان معصوم (ع) بیان داشته که بر خلاف واقعیت و سیره ی آن بزرگان است، اما در بیشتر مواضع، چون دیگر بزرگان اهل سنّت و تصوّف مقام رفیع و مرتبه ی منیع ائمه ی دین (ع) را در آثار فارسی خود بازتاب داده که البتّه آن مفاهیم و مناقب پیش از آنکه در حوزه‌ی اغراق و مبالغه قرار گیرد، بیانگر حقایقی مبتنی بر واقعیت است که شواهد تاریخی نیز آن را تأیید می کند. در واقع صرف نظر از مسئله ی خلافت بلافصل امام علی (ع) و فرزندان آن حضرت و برخی مصادیق در مورد امام حسن (ع) و فتوای منع لعن یزید، محبّت و ارادت خاصّ غزّالی نسبت به اهل بیتپیامبر (ص) در دیگر استشهادات او آنچنان نمایان است که او را چون امام شافعی به مذهب رافضی متّهم کرده اند و از این حیث اگر خواننده ی آثار غزّالی با مذهب وی آشنا نباشد، می پندارد که با یک اثر شیعی مواجه است.

چکیده :تضاد حاکم در فعل و طبع عناصر و ذرّات کاینات، کهجهان هستی و انسان را در بر می گیرد، منجر به عرصه نزاع بین خیر و شر در عالم هستی و در وجود انسان می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی نگاه عطار نسبت به مقوله‌ی خیر و شر در دو سطح کلی ِکیهانی و اخلاقی در الهی‌نامه است؛ چرا که عطار به این تقابل خیر و شر در گفتگوی فرزندان با پادشاه، پرداخته است. حکما، عرفا ی اشعری مذهب، منشأ خیر و شر کیهانی را خداوند می دانند. اما معتزله،نسبت شر را به خداوند قبیح می‌شمارند، و عالم را سرتاسر خیر و زیبایی می‌بینند. عطار همه‌ی امور و حوادث هستی را خواه شر و خواه خیر، از جانب معشوق ازلی و از عالم قدس و یکسره خیر می داند. در توجیهات پیرامون مسأله ی شرور، شر، امری عدمی، نسبی، و ناشی از ماهیت دنیاو جهل انسان تلقی شده است. عطار نیز هستی را نظام احسن ، و خیر را عکس وحدت، و شر را عکس کثرت می داند. پنداشت ناخوشایندیِ بعضی از امور عالم، حاصل جزئی‌بینی و معرفت محدود است، حال آن که رنج و غم‌ها، در نگاه عارف عاشق، راه وصول به معشوق است. در خیر و شر اخلاقی، دو اصطلاح کلامیِ حسن و قبح مورد بررسی قرار گرفته است، اشاعره، معیار تشخیص را شرع معرفی می کنند و معتزله عقل.عطار، حسن و قبح امور رامعطوف وجودی می داند که فعل از آن برخاسته است و چنان‌چهنیروی غالبِ بر فعل ، از وجه وجودی و روح پاک انسان باشد، فعل حسن و اگر از وجه عدمی و به تعبیری از نفس او برخاسته باشد، قبیح است. کلیدواژه: خیر، شر، اشاعره، نظام احسن، الهی نامه، عطار.