جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع تحقیق مفهوم عزت نفس و کرامت در قرآن و سنت و پیامدهای فردی واجتماعی آن است. شناخت بیشتر مفهوم عزت نفس و کرامت و عوامل و موانع تربیت و پیامدهای فردی و اجتماعی آن در منظر قرآن و سنت و دیدگاه روانشناسان از اهداف پژوهش می باشد. تعریف و تبیین موضوع و اهمیت و جایگاه آن و بیان مراتب و شناخت منشا و سرچشمه، عوامل و موانع تربیت و پیامدها و آثار دامنه های تحقیق را تشکیل می دهد. منابع و مآخذ استفاده از این تحقیق قرآن، نهج البلاغه، کتب روایی و تالیفات معاصران و مجلات در موضوع مورد بحث می باشد. و روش تحقیق، روش کتابخانه ای است. این مجموعه بر چند فصل تدوین شده است. عزت نفس در لغت به معنای « حالتی است که مانع مغلوب شدن انسان می شود ور در تعریف کرامت، اسمی است که برای بخشش، بزرگواری و بزرگ منشی نهاده می شود و نیز همان نزاهت از پستی و فرومایگی است. و در منظر روانشناسان عزت نفس معمولا به عنوان ارزشیابی شخصی از « خود ارزشمندی» خویش تعریف می شود. آیات قرآن ناظر به دو نوع کرامت است: کرامت تکوینی که منزلت انسان به عنوان یک امر تکوینی مورد ملاحظه قرار می گیرد که اگر انسان فضیلتی هم دارد به اعتبار این است که متعلق تکریمان الهی است و کرامت ارزشی که در نتیجه افعال اختیاری به دست می آید. سرچشمه اصلی عزت خداوند است و تمام عزت ها از آن اوست. همان طور که خود در قرآن اشاره کرده و می فرماید: «مَن کانَ یریدُ العزه فلله العزه جَمیعا» « هر که طالب عزت است بداند که تمام عزت خاص خدا است.» و نیز عوامل و موانع پروش و تقویت عزت نفس به دو دسته قابل تقسیم اند: 1- عوامل و موانع درونی، که از قرآن و روایات گرفته شده. 2- عوامل و موانع بیرونی، که منظور محیط و آن دو محیط خانواده و مدرسه می باشد. عوامل درونی عبارت اند از: 1. طاعت و بندگی 2. تقوا 3. تمسک به قرآن و اسلام 4. ولایت مداری 5. جهاد و شهادت طلبی 6. گذشت و بخشش 7. انصاف 8. دوری از شرارت 9. راستگویی 10. حلم و بردباری 11. بصیرت و آگاهی 12. نیکی به خویشاوندان 13. چشم پوشی از دنیا 14. عدم درخواست نیاز از مردم 15. قناعت 16. وفای به عهد 17. درود و سلام عوامل بیرونی عبارت اند از: 1. محیط خانواده 2. محیط مدرسه از موانع تربیت عزت نفس و کرامت می توان به اتکا به غیر حق، 2. اسارت شهوات 3. گناه 4. دلبستگی به دنیا 5. درخواست نیاز از مردم 6. طمع 7. عدم همبستگی امت اسلامی 8. بازگو کردن درد و رنج در نزد دیگران 9. افراط در عذرخواهی 10. چاپلوسی 11. انتقام گیری نام برد. و از پیامدها و آثار فردی می توان به 1. تقوا 2. تواضع 3. علو همت 4. استغنا و بی نیازی 5. عدم وابستگی 6. اعتماد به نفس، و از پیامدهای اجتماعی به 1. کاهش رفتارهای مجرمانه وبزهکارانه 2. تسلیم ناپذیری در برابر حکومت ظلم 3. ارتباط با انسان ها نام برد. کرامت بهترین بستر و رشد و تربیت آدمیان است و تمام شئون تربیتی باید مبتنی بر حفظ کرامت ها باشد تا زمینه مناسب تعالی انسان ها فراهم شود و بر این اساس رمز بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نیز تکمیل مکارم اخلاق بشریت معرفی شده است. «بعثتُ لاُتَمم مَکارم الاخلاق» و هرگاه درباره موضوع « عزت و افتخار» سخن به میان می آید ناخودآگاه نظرها به سوی مردی از تبار آل رسول حضرت سیدالشهدا حسین بن علی علیه السلام جلب می شود که می گوید اصلا زندگی که با تو سری خوری و زیردستی باشد، مردن از آن بهتر است و مردنی که با پیروزی باشد بر چنین زندگی هزاران بار ترجیح دارد. و جمله معروف ایشان: «هیهات منا الذله» از آن جمله هایی است که تا دامنه قیامت از آن حرارت و نور می تابد، حماسه و کرامت و عزت و شرافت نفس می بارد. «والحمدلله اولا و آخرا»

روزه به اعتبار اینکه یک سنت الهی و یک فریضه ی دینی است دارای اهمیت ویژه ای است و سابقه ی دیرینه ای دارد و منحصر به دین مقدس اسلام هم نیست ، چنانکه در قرآن کریم آمده است: «یا ایها الذین آمنو کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون؛ ای اهل ایمان همانا روزه بر شما نوشته شد همچنان که بر پیشینیان شما نوشته شده بود، باشد که رستگار شوید». البته در میان اقوام و ملل گذشته احتمالا روزه داری شکل های مقتضی زمان و مکان خود بوده است. روزه را اگر از این زاویه ی دید بخواهیم بررسی کنیم نیاز به اطلاعات علمی و تجربی کافی درباره ی آن داریم، اگرچه معنای عبودیت اطاعت است، اما گاهی از جنبه های علمی و منطقی عقاید و احکام عبادی در تحکیم آن ها نقش حیاتی و تعیین کننده دارد. روزه در اسلام آغاز یک مرحله ی تربیتی است در طی جریان این عبادت انسان نه تنها از خوردن و آشامیدن بلکه از بسیاری مسائل ضد اخلاقی و اجتماعی دوری می جوید و خود را از گناه منزه و برای تکامل و تخلیه و اسغاثه آماده می سازد. روزه نفس اماره را مهاره می نماید.ماه مبارک رمضان دوران تمرین ریاضت نفس است و بدین وسیله به نفس صفا و نورانیت می بخشد. گرایش فطری کمال جویی انسان که همواره با نگرشی نقادانه به زندگی همراه است در ماه رمضان با زمینه سای برای تغییر رفتارهای نامطلوب پرورش می یابد و ضرورت خود سازی و اثرات مثبت آن در تصفیه باطن و پاک سازی از آلودگی های نفسانی بیش از پیش نمایان می شود. انسان با اخلاص به دنبال تقرب الی الله و تکمیل نفس به خود سازی دست می زند. برای رسیدن به موفقیت در این راه، اقدام به نوسازی عقیدتی و اخلاقی و رفتاری و استمرار آن در تمام مراحل مختلف زندگی تلاش می کند و با نیروی سعی و همت به مبارزه در اصلاح رفتار و تقویت روحیه بر اثر خودسازی و نوسازی افکار و عقاید زندگی را به سوی مطلوب الهی سوق می دهد. روزه بهترین نوع ریاضت نفس و پرورش روح و جسم استو ثمراتی همچون صبر در برابر گرسنگی و تشنگی و خواسته های نفسانی و جلوگیری از امیال متعدد دیگر دارد و در تحت کنترل درآوردن تمام صفات و حالات انسانی کارآمدترین وسیله است. و چه زیبا سخن گفته سعدی : اندون از طعام خالی دار تا در آن نور معرفت بینی تهی از حکمتی به علت آن که پری از طعام تا بینی آری، زندگی و برنامه ی غذایی این ائمه معصومین(ع) و همه ی اولیاء و انبیاء(ع) مشحون است پرورش روح به وسیله ی خودداری از هواهای نفسانی و تقویت مراتب و درجات روحانی.آن بزرگواران چون در تمام شئون زندگانی از روی اصول عقلی و تذبیر در امور کار می کردند و ذره ای از این اصول پا فراتر نمی نهادند، لذا مراتب تقوی و فضیلت را هم تا حد اعلای توان طی می کردند. با عنایت به آیات و روایات می فهمیم که روزه به عنوان یکی از واجبات انسان مسلمان مطرح می شود و در معنای روزه این چنین تفسیر می شود که بر دو گونه است : 1- روزه حقیقی که به معنای ترک خوردن و آشامیدن است. 2-و دیگر روزه حکمی که به معنای نگهداری اعضای بدن از گناه و تطهیر روح و جان است. به طور کلی در بحث فلسفه ی روزه بیشترین تأکید در روزه داری رسیدن به تقوای الهی است و با تقوای الهی می شود بنده به بالاترین حد کمال برسد. روزه راهی است به سوی ارتباط با خدا و نهایتی ندارد. تمام راه ها و کوچه پس کوچه های آن عشق است و گل و آفتاب و آئینه، عشق به خدا رسیدن و گل معرفت را در آفتاب روشنایی بوئیدن و آن گاه در آئینه شناخت انسان شدن، انسان باقی ماندن و به آرامش رسیدن