جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫بررسي و تبيين روش‌هاي تربيتي انبيا در قرآن کريم، هدف اصلي اين نوشتار را تشکيل مي‌دهد. با کاوش گسترده‌اي که در قرآن کريم صورت گرفته مي‌توان گفت که روش‌هاي تربيتي انبيا در سه قسمت قابل طرح است. روش‌هاي بينشي، روش‌هاي گرايشي و روش‌هاي عملي. روش‌هاي بينشي آن دسته از روش‌ها هستند که انبيا با بهره‌گيري از آن‌ها براي تربيت افراد مورد نظر، بينش و آگاهي عميق نسبت به مسائل گوناگون ديني مانند: مبدأ، معاد، حقيقت دنيا و حقيقت انسان و... ايجاد مي‌نمودند، و از اين راه تحول دروني در آن‌ها به وجود آورده و زمينه را براي تغيير بيروني رفتار آنان فراهم مي‌کردند. اين بدان جهت است که زيربناي ايمان، که همان بينش عميق نسبت به اين گونه مسائل است در اين افراد بوجود آمده و با تبديل شدن اين بينش‌ها به ايمان و عقيده، استعدادهاي انساني شکوفا گشته و انعکاس آن در اعمال و رفتار انسان ظاهر مي‌گردد. اين روش‌ها عبارت است از: آشناسازي با معارف اصلي، موعظه حسنه، مواجهه با نتايج اعمال، تذکر و يادآوري نعمت‌ها، داستان سرايي و تمثيل. از سوي ديگر، روش‌هاي گرايشي ناظر به آن دسته از روش‌هاست که انبياء بوسيله آن‌ها ميل و انگيزه دروني براي انجام تکاليف و دستورات الهي ايجاد مي‌کردند. دعوت به ايمان، تحريک ايمان، محبت و مهرورزي، مبالغه در عفو، الگوسازي، تبشير و انذار و تشويق و تنبيه، همه جزء روش‌هاي گرايشي هستند. همچنين روش‌هاي عملي انبيا، دسته ديگري از روش‌هاست که توسط آن‌ها افراد مورد تربيت را ملزم به انجام دادن تکاليف الهي مي‌کردند، خواه آن‌که آن افراد، ميل و انگيزه دروني براي انجام دادن آن تکاليف داشته‌اند و يا نداشته‌اند. اين روش‌ها که از بيرون ِاعمال مي‌شوند بدين شرح است: فريضه سازي، امر و نهي، نظارت و مراقبت. در پايان، پيشنهاد مي‌گردد که روش‌هاي تربيتي انبياء در کتب روايي و تاريخي نيز مورد تحقيق قرار گيرد.

این تحقیق، روش های تربیتی انبیا(علیه السلام) در قرآن را در سه دسته (بینشی، گرایشی و عملی) بیان کرده و هر یک را مورد ارزیابی قرار داده است. روش های بینشی آن دسته از روش هایی هستند که انبیا(علیه السلام) به وسیله آن ها، بینش و آگاهی عمیق نسبت به مسائل گوناگون دینی از قبیل: مبدأ، معاد، حقیقت دنیا و حقیقت انسان را در افراد ایجاد می نمودند و از این راه، تحوّل درونی در آن ها به وجود می آوردند تا زمینه برای تغییر رفتار بیرونی آن ها فراهم باشد؛ این روش ها عبارت اند از: ایجاد بینش صحیح، موعظه حسنه، روبه رو شدن با نتایج اعمال، تذکر و یادآوری نعمت ها، داستان سرایی و تمثیل. روش های گرایشی روش هایی هستند که انبیا(علیه السلام) به وسیله آن ها، میل و انگیزه درونی نسبت به انجام دادن تکالیف و دستورات الهی را در افراد ایجاد می نمودند؛ این روش ها عبارت اند از: دعوت به ایمان، تحریک ایمان، محبت و مهرورزی، مبالغه در عفو، الگوسازی، تبشیر و انذار و روش تشویق و تنبیه. روش های عملی انبیا(علیه السلام) به گونه ای بود که افراد را به انجام دادن تکالیف الهی ملزم می کردند، چه آن ها میل و انگیزه درونی نسبت به انجام دادن آن تکالیف داشتند و چه نداشتند؛ این روش ها عبارت اند از: فریضه سازی، امر و نهی و روش نظارت و مراقبت. کلمات کلیدی: تربیتی انبیا بینشی گرایشی عملی مبدأ معاد حقیقت انسان تحوّل درونی موعظه حسنه داستان سرایی تمثیل محبّت عفو الگو تبشیر انذار تشویق تنبیه نظارت