جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پایان نامه چگونگی پیدایش و گسترش تشیع در ایران است. هدف از نگارش این پژوهش یافتن عواملی است که باعث ورود تشیع به ایران شده است و بر رشد و گسترش آن در ایران مؤثر بوده است. بعضی از آن عوامل که در ابتدا موجب گسترش تشیع در ایران شد، می تواند اکنون نیز به عنوان عناصر مؤثر بر پویایی و تقویت بیشتر تشیع مورد توجه قرار گیرد. با این که دامنه و گسترده این بحث می توانست از زمان صدر اسلام تا هم اکنون باشد، اما از آنجا که ما درصدد یافتن عوامل اصلی تاثیرگذار بر پذیرش تشیع از جانب ایرانیان و به دنبال آن گسترش و افزایش شیعیان تا حد اکثریت یافتن در ایران بوده ایم و این امر تا دوران حکومت صفویه تحقق یافت؛ لذا قلمرو زمانی کار تا پایان حکومت صفویه بیان خدمات این حکومت به تشیع می باشد. منابعی که عمدتا در این نوشتار به کار رفته، آن دسته از منابع بود که یا به بحث تشیع و تشیع ایرانیان به طور مستقیم پرداخته و یا شواهد و مطالب تاریخی ای در آنها بوده که می توانسته به درک بهتر موضوع این پژوهش کمک رساند. در این پژوهش ابتدا این پرسش مورد بررسی قرارگرفت است که شیعه به چه معناست و به چه کسانی شیعه گفته می شود؟ پیروی کردن از علی ( ع) و اعتقاد داشتن به بررتری ایشان نسبت به سایرین در تمام امور از جمله امر خلافت و جانشینی پیامبر ( ص) و اعتقاد به جانشینی مطلق و بلافصل علی ( ع) از طریق نص و تصریح به این مطلب از جانب وحی و پیامبر ( ص) تشیع خوانده می شود و طبعا هر کس را که بر این اعتقاد پابرجا باشد شیعه گویند. سؤال دیگر این است که تشیع به چه زمانی باز می گردد؟ قرائن نشان می دهد که در زمان پیامبر ( ص) نیز این مسأله مطرح بوده و در سخنان پیامبر ( ص) دیده می شود و ایشان در مناسبت های مختلفی در مورد کسانی که پیرو علی ( ع) باشند و از فرمان او سرپیچی ننمایند تعبیر شیعه علی را به کار گرفته اند. ائمه ( ع) نیز این واژه را به همین معنا در کلام خود به کار برده اند. این که تشیع چگونه وارد ایران شد و گسترش پیدا کرد و چه شد که ایرانیان به تشیع گرایش و تمایل پیدا کردند، به جند عامل بستگی دارد. ایرانیان که از ظلم پادشاهان و بی عدالتی آنان خسته شده بودند، اسلام را با علاقه پذیرفتند. اما به تدریج که با رفتار خلفا و کارگزاران آنان ( که مذهب تسنن داشتند) برخورد داشته و طرز تفکر آنان را نسبت به نژاد غیر عرب بویژه ایرانیان دریافتند از آنان رویگردان شدند و به دنبال اسلام واقعی بودند تا آن که رفتار علی ( ع) و اصحاب و فرزندان او را دیدند و شنیدند و کم کم به آنان علاقمند شدند. مهاجرت علویان و مسلمانان ایرانی که در حکومت عربی زندگی می کرند به ایران نیز از عوامل گسترش تشیع در ایران بود. قیامهای شیعی که با هدف مبارزه با ظلم و ستم دستگاه خلافت رخ می داد و نیز وجود حکومتهای شیعی بر گسترش تشیع در ایران مؤثر بود. همچنین تلاش عالمان شیعی مذهب – به ویژه علمای شیعه ایرانی- در حفظ و تقویت تشیع در ایران تأثیر زیادی داشته است. از عوامل دیگر می توان ادبیات و اشعار اعتقادی شیعی را نام برد. البته روشن است که هر یک از عوامل یاد شده در حد خود بر پیدایش و رشد تشیع در ایران تأثیر داشته است. کلید واژه ها: شیعه، تشیع، ایران، علی ( ع)